Bệnh cơ tim (BCT) xảy ra khi cấu trúc và chức năng của cơ tim bị biến đổi, làm giảm khả năng bơm máu của tim. Bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng tim mạch nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị sớm.
Bệnh cơ tim là gì?
Bệnh cơ tim (BCT) là bệnh bắp thịt trên thành tim. Đây là bệnh lý khi cấu trúc cơ tim thay đổi dẫn đến chức năng cơ tim bị biến đổi. Khả năng bơm máu của tim cũng gặp vấn đề trầm trọng. Người mắc bệnh cơ tim có thể đối mặt với những biến chứng tim mạch thông qua nhiều loại bệnh của BCT.
Khi mắc bệnh cơ tim, các cơ tim trở nên quá lớn, dày hoặc chai cứng. Hiện tượng này khiến tim không thể co bóp liên tục, hữu hiệu để bơm máu trong hệ tuần hoàn. Nhiều trường hợp được bác sĩ ghi nhận khi mô cơ tim biến thành mô sẹo. Tim biểu hiện yếu đi, còn gọi là bệnh lý loạn nhịp tim.
Có ba loại BCT thường gặp nhất là: Bệnh cơ tim giãn nở, bệnh cơ tim phì đại và bệnh cơ tim hạn chế.
Bệnh cơ tim giãn nở
Là dạng BCT phổ biến nhất, thường gặp ở nam giới tuổi trung niên. Bệnh cơ tim giãn nở xảy ra khi tâm thất trái, buồng tim chính chịu trách nhiệm bơm máu đi nuôi cơ thể, bị giãn to, làm cho tim không thể bơm máu hiệu quả. Bệnh cơ tim giãn thường là hậu quả của một số bệnh như: bệnh tăng huyết áp lâu dài, bệnh mạch vành tim, hóa trị liệu, nghiện ma túy hoặc nghiện rượu. Trong một số trường hợp có thể không phát hiện được nguyên nhân gây bệnh.
Bệnh cơ tim phì đại
Là sự dày lên bất thường của thành cơ tim, xảy ra chủ yếu ở thành tâm thất trái. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, và thường liên quan đến yếu tố gia đình, do có chứa gen đột biến gây cơ tim phì đại. Những người bệnh mắc cơ tim phì đại khi chụp X – quang sẽ thể hiện tim to, do đó thường được gọi là bóng tim to.
Bệnh cơ tim hạn chế
Là tình trạng buồng tâm thất không có đủ khả năng giãn ra để được đổ đầy máu làm giảm chức năng tâm trương. Đây là loại BCT ít gặp, thường do bệnh xơ hóa nội mạc cơ tim gây ra.
Nguyên nhân gây bệnh cơ tim
Nguyên nhân chính xác gây ra BCT cho đến nay vẫn chưa được xác định rõ ràng. Nhưng một trong số các yếu tố nguy cơ dưới đây có thể là nguyên nhân phát triển bệnh bao gồm:
- Di truyền
- Tăng huyết áp kéo dài
- Tổn thương cơ tim sau nhồi máu cơ tim
- Những người mắc phải các bệnh về tim mạch như bệnh mạch vành, bệnh van tim, rối loạn nhịp tim, …
- Những người bị các bệnh rối loạn chuyển hóa như tiểu đường, cường giáp và béo phì
- Biến chứng trong thai kỳ
- Thiếu hụt một số loại vitamin, khoáng chất thiết yếu chẳng hạn như vitamin B1
- Sử dụng thuốc hóa trị hoặc xạ trị để điều trị ung thư
- Nghiện rượu
- Sử dụng ma túy
- Mắc một số bệnh gây tổn thương đến cơ tim như hemochromatosis là sự tích tụ quá nhiều sắt trong cơ thể, amyloidosis (sự tích tụ bất thường của một loại protein có tên là Amyloid), hoặc sarcoidosis (sự phát triển của các ổ viêm bất thường tại nhiều cơ quan trong cơ thể).
- Một nguyên nhân nữa mà ít người để ý là bệnh rối loạn chuyển hóa như cường giáp, tiểu đường, béo phì.
Những triệu chứng của bệnh
Trong giai đoạn đầu, những người BCT có thể không có dấu hiệu và triệu chứng gì. Nhưng khi tình trạng tiến triển, dấu hiệu và triệu chứng thường xuất hiện. Dấu hiệu và triệu chứng của BCT có thể bao gồm:
- Khó thở khi gắng sức hoặc thậm chí khi nghỉ ngơi
- Sưng chân, mắt cá chân và bàn chân
- Chướng bụng do ứ dịch
- Ho khi nằm
- Mệt mỏi
- Nhịp tim bất thường, cảm thấy nhanh, đập mạnh hoặc rung
- Đau ngực
- Chóng mặt, đầu óc quay cuồng và ngất xỉu
- Đánh trống ngực
- Nhiều cơn ngất xỉu
- Huyết áp cao
Bất kể loại BCT nào bạn mắc phải, dấu hiệu và triệu chứng có xu hướng trở nên xấu hơn trừ khi được điều trị. Ở một số người, tình trạng xấu hơn xảy ra nhanh chóng, trong khi ở những người khác, bệnh cơ tim có thể không xấu đi trong một thời gian dài.
Phương pháp chuẩn đoán bệnh cơ tim
Phát hiện và điều trị sớm BCT rất quan trọng, không những giúp hạn chế tiến triển của bệnh mà còn giúp kéo dài cuộc sống cho người bệnh. Các biện pháp chuẩn đoán bao gồm:
- Chụp X-quang vùng ngực: Hình ảnh x-quang của tim sẽ cho biết tim có to không
- Siêu âm tim: Siêu âm tim là sử dụng sóng âm để tạo hình ảnh của tim, từ hình ảnh này có thể kiểm tra kích thước, chức năng của tim và cả những chuyển động khi tim đập.
- Điện tâm đồ (ECG)
- Cộng hưởng từ tim (MRI)
- Chụp cắt lớp vi tính bằng máy tính (CT)
- Xét nghiệm máu
- Xét nghiệm di truyền hoặc sàng lọc
- Thông tim
Điều trị bênh cơ tim
Có nhiều biện pháp để điều trị BCT như điều trị nội khoa nhằm làm giảm đi các triệu chứng và cải thiện được tiên lượng. Kiểm soát suy tim bằng cách điều trị dùng các loại thuốc như ức chế beta, thuốc lợi niệu,… Thuốc chống đông được sử dụng nhằm ngăn chặn việc hình thành các cục máu đông.
Một số biện pháp điều trị cụ thể như sau:
- Thay đổi lối sống lành mạnh
- Sử dụng thuốc
- Can thiệp hoặc phẫu thuật cấy ghép thiết bị hỗ trợ
- Ghép tim
Thuốc điều trị bệnh cơ tim
Các thuốc được sử dụng trong điều trị bệnh cơ tim có thể giúp giảm triệu chứng của bệnh và ngăn ngừa biến chứng, bao gồm:
- Thuốc chống loạn nhịp giúp tim đập bình thường.
- Thuốc giảm huyết áp như những chất ức chế ACE, chất đối kháng thụ thể angiotensin II, thuốc chẹn beta, thuốc chẹn kênh canxi…
- Thuốc ngăn ngừa hình thành cục máu đông.
- Thuốc giảm viêm như Corticosteroid.
- Thuốc lợi tiểu giúp đào thải chất lỏng và muối natri ra khỏi cơ thể.
- Thuốc cân bằng điện giải như Aldosterone, giúp cơ bắp và dây thần kinh hoạt động một cách chính xác, ngăn ngừa suy tim, huyết áp cao và những rối loạn khác.
Các phương pháp phẫu thuật
- Phẫu thuật cắt bỏ cơ – Septal Myectomy: Phẫu thuật này sẽ tiến hành cắt bỏ một phần của vách ngăn cơ tim bị dày lên hoặc kết hợp với việc sửa chữa van tim.
- Phẫu thuật cấy ghép thiết bị hỗ trợ tim: Một số thiết bị như máy tái đồng bộ tim (CRT), máy khử rung tim (ICD), máy tạo nhịp tim, thiết bị hỗ trợ thất trái (LVAD) sẽ được cấy ghép, kết nối với tim nhằm giúp tim hoạt động tốt hơn.
- Ghép tim: là phương pháp bệnh nhân sẽ được thay thế tim của mình bằng một quả tim của người khỏe mạnh đã hiến tặng. Nhưng đây chỉ là lựa chọn cuối cùng sau khi những phương pháp khác không mang lại được hiệu quả.
Thay đổi lối sống
Thay đổi lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị, phần lớn quyết định đến hiệu quả trong điều trị BCT:
- Chế động ăn uống lành mạnh, ăn nhiều rau xanh, hoa quả, giảm mặn, ít muối và hạn chế ăn chất béo.
- Duy trì cân nặng
- Hoạt động thể chất
- Giải tỏa căng thẳng
- Bỏ hút thuốc lá
Tuy nhiên, tùy vào tình trạng sức khỏe và tiến triển bệnh của từng bệnh nhân mà bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp
Bệnh cơ tim là bệnh lý về tim mạch vì vậy mà những cách điều trị cũng rất phức tạp, đòi hỏi trình độ y, bác sĩ cao. Ngoài ra, bệnh cơ tim rất cần được phát hiện, nhận biết sớm. Nhờ vậy mới có thể hạn chế tiến triển của bệnh, kéo dài cuộc sống.
