Bệnh ho gà là một bệnh truyền nhiễm cấp tính có khả năng lây lan nhanh qua đường hô hấp, bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng hay gặp và nguy hiểm nhất là trẻ sơ sinh.
Bệnh ho gà ở trẻ em là gì?
Ho gà là một bệnh truyền nhiễm gây ra bởi vi khuẩn Bordetella pertussis xâm nhập vào đường hô hấp. Bệnh có thể lây qua đường hô hấp thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết ở họng, niêm mạc mũi của người bệnh khi hắt hơi, ho. Chính vì vậy, bệnh ho gà ở trẻ em rất dễ lây lan khi ở cùng một không gian như trường học, nhà ở…
Bệnh ho gà ở trẻ em có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Giai đoạn đầu, bệnh thường có triệu chứng giống với cảm lạnh thông thường như hắt hơi, sổ mũi, ho, sốt nhẹ…nên cha mẹ rất dễ nhầm lẫn.
Sau khoảng 1 – 2 tuần, triệu chứng bệnh ho gà ở trẻ em sẽ bắt đầu nặng hơn. Đặc biệt ở trẻ sơ sinh, ho gà có thể gây khó thở và dẫn đến tử vong.
Nguyên nhân gây bệnh ho gà
Ho gà là một bệnh truyền nhiễm gây ra do vi khuẩn ho gà tên khoa học là Bordetella pertussis.
Đường lây bệnh: Chủ yếu qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp qua nước bọt khi người nhiễm vi khuẩn nói chuyện hoặc tiếp xúc với đồ vật bị nhiễm dịch tiết đường hô hấp của người mắc bệnh.
Đối tượng có nguy cơ bị mắc ho gà: Bệnh xuất hiện ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên có hơn 90% số ca mắc là trẻ dưới 1 tuổi chưa tiêm phòng hoặc chưa tiêm đủ 3 mũi cơ bản. Trẻ càng nhỏ thì bệnh càng nặng và càng nhiều biến chứng.
Biểu hiện của bệnh ho gà ở trẻ sơ sinh
Bệnh ho gà ở trẻ, bệnh ho gà tiến triển qua các giai đoạn.
- Thời kỳ ủ bệnh kéo dài từ 6-20 ngày (trung bình khoảng 9-10 ngày): Thời kỳ này không có triệu chứng.
- Thở rít vào: Xuất hiện cuối mỗi cơn ho hoặc xen kẽ sau mỗi tiếng ho, tiếng rít nghe như tiếng gà. Trẻ dưới 6 tháng tuổi có thể không thấy tiếng rít trong cơn ho.
- Kết thúc cơn ho bằng việc khạc đờm trắng, màu trong, dính. Trong đờm có vi khuẩn ho gà cũng là một nguồn lây bệnh.
- Trong khoảng 2 tuần đầu của giai đoạn này tần suất các cơn ho khoảng 15 cơn/ngày. Sau đó giảm dần có thể kéo dài trên 3 tuần nếu không được điều trị.
- Sau mỗi cơn ho trẻ mệt, có thể nôn, thở nhanh. Có thể kèm theo các triệu chứng sau: Sốt nhẹ, mặt và mí mắt nặng.
- Giai đoạn phục hồi: Cơn ho ít dần, bệnh nhân hạ sốt. Tuy nhiên sau đó nhiều tháng ho có thể tái lại gây viêm phổi.
Biểu hiện bệnh ở người lớn và trẻ vị thành niên thường nhẹ, ít gặp cơn ho điển hình hoặc là không có triệu chứng, thường khỏi sau 7 ngày.
Biến chứng của bệnh ho gà
Biến chứng bệnh ho gà nguy hiểm thường xảy ra ở trẻ nhỏ. Các biến chứng bao gồm:
- Viêm phế quản, viêm phế quản phổi do bội nhiễm.
- Ho kéo dài và ngừng thở là biến chứng hay gặp nhất, dễ gây tử vong, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi.
- Ho nhiều người bệnh có thể gây lồng ruột, thoát vị ruột, sa trực tràng.
- Trường hợp nặng có thể gây vỡ phế nang, tràn khí trung thất hoặc tràn khí màng phổi.
- Ngoài ra biến chứng viêm não (chiếm tỷ lệ 0,1%) là một biến chứng nặng của bệnh ho gà, tỷ lệ để lại di chứng và nguy cơ tử vong cao.
Biện pháp điều trị ho gà ở trẻ
Đối với trẻ được chẩn đoán ho gà nhẹ có thể điều trị cách ly tại nhà dưới sự giám sát của nhân viên y tế khu vực. Cần hướng dẫn gia đình trẻ tái khám khi có các dấu hiệu nặng như số lượng cơn ho nhiều hơn, cơn ho dài, xuất hiện suy hô hấp…
Đề ngăn ngừa sự lây lan của bệnh trong cộng đồng, nên:
- Cách ly trẻ khỏi khu vực đông đúc như ký túc xá, trường học, nhà trẻ ngay khi phát hiện trẻ bị nhiễm bệnh.
- Che miệng và mũi của trẻ bằng khăn giấy khi ho và hắt hơi.
- Vứt bỏ các mẫu khăn đã sử dụng ngay lập tức.
- Rửa tay cho trẻ thường xuyên bằng xà phòng.
Các thành viên khác trong gia đình nên cách ly và tiêm vắc xin ho gà để ngăn chặn việc bị nhiễm bệnh.
Đối với những trường hợp ho gà nặng cần nhập viện để có điều trị sớm cho trẻ. Các điều trị cần thiết bao gồm điều trị suy hô hấp (nếu có), điều trị bằng kháng sinh đặc hiệu, điều trị biến chứng, các chăm sóc và điều trị hỗ trợ khác.
Điều trị bệnh tại nhà
Ngoài ra, để việc điều trị ho gà ở trẻ em hiệu quả cha mẹ cũng cần thực hiện những biện pháp sau:
- Không để trẻ tiếp xúc với khói bụi, thuốc lá.
- Để trẻ nghỉ ngơi yên tĩnh, tránh bị kích thích.
- Nếu trẻ vẫn đang bú mẹ để bé bú bình thường.
- Đối với trẻ đang ở giai đoạn ăn dặm và trẻ lớn cho trẻ ăn những thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa, ăn từng ít một và chia làm nhiều bữa nhỏ trong ngày.
- Chú ý vệ sinh thân thể và vệ sinh mũi miệng cho trẻ.
- Sau mỗi cơn ho dùng khăn mềm sạch thấm nước muối ấm để vệ sinh miệng.
- Cách ly trẻ với những trẻ khác để tránh lây bệnh.
- Đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín để tiêm phòng vacxin ho gà.
Cách phòng tránh bệnh ho gà
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng. Che miệng khi ho hoặc hắt hơi.
- Giữ vệ sinh thân thể, mũi, họng cho trẻ hàng ngày.
- Đảm bảo nhà ở, nhà trẻ, lớp học thông thoáng, sạch sẽ và có đủ ánh sáng.
- Hạn chế để trẻ đến những nơi đông người, tránh tiếp xúc với những người bị bệnh đường hô hấp, đặc biệt là người bệnh ho gà.
- Tiêm phòng vaccine đầy đủ theo lịch tiêm chủng là một phương pháp phòng bệnh hiệu quả nhất.
Bệnh ho gà là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm với nhiều biến chứng nặng đặc biệt bệnh ho gà ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Bệnh cần được phát hiện sớm điều trị sớm tránh những biến chứng nặng của bệnh. Chủ động tiêm phòng vắc xin ho gà đầy đủ để tránh mắc bệnh ảnh hưởng tới sức khỏe bản thân.
