Rối loạn tiền đình đi kèm với một vài bệnh lý như thiếu máu não, tiểu đường, huyết áp cao… có thể là nguyên nhân dẫn đến đột quỵ, đe dọa tính mạng người bệnh.
Rối loạn tiền đình là gì?
Tiền đình có vai trò duy trì trạng thái thăng bằng cho cơ thể, thuộc hệ thần kinh, nằm phí sau ốc tai hai bên. Hệ thống tiền đình cũng phối hợp cử động giữa các bộ phận như mắt, tay, chân, thân mình,… trong các hoạt động của cơ thể và cân bằng cơ thể.
Rối loạn tiền đình có thể bắt nguồn từ nguyên nhân tổn thương mạch máu não, tổn thương tai trong hoặc do vấn đề ở dây thần kinh số 8. Triệu chứng điển hình của bệnh là hoa mắt, cơ thể loạng choạng, chóng mặt, ù tai, buồn nôn,…
Các triệu chứng rối loạn tiền đình có thể lặp đi lặp lại nhiều lần trong nhiều ngày, ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống, sức khỏe và năng suất công việc. Theo nguồn gốc khởi phát, rối loạn tiền đình được chia thành 2 nhóm:
Rối loạn tiền đình có nguồn gốc ngoại biên
Nguyên nhân dẫn đến rối loạn tiền đình ở nhóm này là do tổn thương hệ tiền đình ở vùng tai trong. Biểu hiện rõ ràng nhất của bệnh là chóng mặt, cơ thể mất thăng bằng. Dạng rối loạn tiền đình này là phổ biến nhất, có thể kéo dài dai dẳng gây nhiều khó chịu.
Rối loạn tiền đình có nguồn gốc trung ương
Dạng rối loạn tiền đình này xuất phát từ những tổn thương nhân tiền đình ở thân não, tiểu não. Tuy triệu chứng bệnh ít rầm rộ nhưng khá nguy hiểm và khó điều trị hơn so với nhóm trên.
Nguyên nhân gây rối loạn tiền đình
Theo các chuyên gia, rất nhiều nguyên nhân rối loạn tiền đình, có thể kể đến như:
- Viêm dây thần kinh tiền đình: Do virus Zona, thủy đậu, quai bị…
- Rối loạn chuyển hóa: Tiểu đường, tăng ure huyết, suy giáp…
- Hậu quả của một số bệnh: Phù nề vùng tai trong, viêm tai giữa cấp và mạn tính, chấn thương vùng tai trong, u dây thần kinh số VIII…
- Tác dụng không mong muốn của thuốc: streptomycin, gentamycin…
- Mắc bệnh lý liên quan đến não: Bệnh đau nửa đầu, nhiễm trùng não, xuất huyết não, nhồi máu não, u não,…
- Say tàu xe, chịu ảnh hưởng của môi trường sống, stress.
Những đối tượng dễ mắc rối loạn tiền đình
- Người cao tuổi: Những người bước sang tuổi trung tiên từ 40 tuổi trở đi sẽ có nguy cơ mắc rối loạn tiền đình cao hơn người trẻ tuổi.
- Người có tiền sử bệnh lý về thần kinh, hay chóng mặt: Những người thường xuyên bị hoa mắt, chóng mặt sẽ có nguy cơ cao mắc rối loạn tiền đình sau này.
- Các đối tượng khác: Người thường xuyên làm việc căng thẳng đầu óc, phụ nữ mang thai, suy kiệt dinh dưỡng,… cũng là những đối tượng dễ bị rối loạn tiền đình nếu không có giải pháp cân bằng sớm.
Triệu chứng rối loạn tiền đình
Thông thường, khi mắc phải hội chứng rối loạn tiền đình, người bệnh sẽ thấy xuất hiện một hoặc nhiều triệu chứng dưới đây:
- Chóng mặt không xác định rõ: Đột ngột chóng mặt, cảm thấy mọi vật xung quanh bị đảo lộn, quay cuồng…
- Mất thăng bằng và định hướng: Bước đi chao đảo, không vững, khó đi thẳng, dễ vấp ngã. Đầu có thể nghiêng sang một bên, phải giữ đầu trong khi ngồi. Cần chạm hoặc tựa vào đồ vật kiên cố để đứng lên.
- Rối loạn thính giác: Nhạy cảm với âm thanh lớn; cảm thấy ù tai, nghe không rõ hoặc nghe có tiếng ồn trong tai.
- Rối loạn thị giác: Hoa mắt, mắt khó chịu khi đứng trước đám đông, không nhìn rõ mọi vật, nhạy cảm với ánh sáng chói…
- Nhận thức và tiếp thu kém: Khó tập trung, dễ dàng bị phân tâm; cảm thấy tinh thần mệt mỏi, lo lắng quá mức.
Các biến chứng nguy hiểm
Rối loạn tiền đình có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như:
Dễ trầm cảm
Căn bệnh trầm cảm đang ngày càng phổ biến, một trong những nguyên nhân chính là do khi mắc phải, đa số người bệnh bị hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, không thể đứng vững và sinh hoạt khó khăn, điều này khiến họ cảm thấy mệt mỏi, chán nản, lạc lõng.
Dễ bị té ngã
Khi cơn đau đầu, chóng mặt, mất thăng bằng khi bệnh tái phát đột ngột ở nhất là lúc thức dậy vào buổi đêm, đang điều khiển phương tiện giao thông hoặc làm việc trên cao, có thể khiến họ gây ra tai nạn nguy hiểm cho chính bản thân và cả những người xung quanh.
Nguy cơ đột quỵ, tai biến
Nếu nguyên nhân rối loạn tiền đình là do hệ mạch máu não thì nguy cơ đột quỵ thật sự hay tái phát cao, do đó cần được chẩn đoán và điều trị thích hợp.
Chẩn đoán rối loạn tiền đình
Để chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh cũng như đánh giá tình trạng bệnh, bác sĩ thường chỉ định các phương pháp sau:
- Xét nghiệm điện và các phương pháp sử dụng điện cực nhỏ.
- Xét nghiệm âm ốc tai.
- Chụp cộng hưởng MRI: phương pháp này giúp bác sĩ chẩn đoán rối loạn tiền đình có liên quan đến khối u hay sự bất thường về mô mềm trong não hay không.
- Xét nghiệm xoay vòng: đánh giá hoạt động của mắt và tai khi người bệnh gặp triệu chứng rối loạn tiền đình.
Từ kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị riêng với từng bệnh nhân.
Phương pháp điều trị rối loạn tiền đình
Điều trị không đúng cách hay dùng thuốc trị không đúng bệnh sẽ gây lãng phí tiền bạc, công sức, thời gian trong khi tình trạng bệnh có thể trở nên nặng hơn và dẫn đến nhiều biến chứng khó lường.
- Phục hồi chức năng: Các bài tập rèn luyện não bộ, kích thích sự vận động, nhạy bén của hệ thống tiền đình có hiệu quả rất lớn trong phục hồi chức năng cho bộ phần đầu, cơ thể, thị giác.
- Tập luyện thể thao: Tập luyện ở mức độ phù hợp với tình trạng sức khỏe sẽ giúp người bệnh tăng cường sức khỏe, và hỗ trợ phục hồi hệ thống tiền đình một cách nhanh chóng.
- Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Đây được coi là “chìa khóa vàng” trong việc cải thiện sức khỏe đáng kể cho người bệnh và hạn chế các triệu chứng.
- Sử dụng thuốc kê toa: Tùy thuộc vào tình trạng bệnh lý của mỗi người, bác sĩ sẽ đưa ra phương án phù hợp về thời gian, liều lượng dùng thuốc.
- Nghiệm pháp tái định vị sỏi tai (Epley maneuver) trong điều trị chóng mặt tư thế kịch phát lành tính: phương pháp này thường được các bác sĩ chuyên môn thực hiện bằng các thao tác di chuyển đầu của người bệnh vào các tư thế nhất định nhằm “tái định vị” các tinh thể bị lạc chỗ trong tai.
- Phẫu thuật: Khi thuốc và các liệu pháp khác không mang lại hiệu quả điều trị, người bệnh cần phải tiến hành phẫu thuật. Phụ thuộc vào nguyên nhân gây rối loạn tiền đình mà các bác sĩ sẽ chọn phương pháp phẫu thuật phù hợp nhằm phục hồi chức năng của tai trong.
- Thời gian điều trị bệnh hoàn toàn phụ thuộc vào phân loại, mức độ bệnh, khả năng đáp ứng với các biện pháp điều trị, có thể phục hồi chỉ trong một hai ngày hoặc kéo dài vài tháng. Do đó khi phát hiện các triệu chứng kể trên, người bệnh cần thăm khám sớm để xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời.
Cách phòng tránh rối loạn tiền đình
Rối loạn chức năng tiền đình là căn bệnh phổ biến, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể phòng tránh bằng những cách đơn giản sau:
- Luyện tập thể dục đều đặn và hợp lý.
- Giảm căng thẳng lo lắng.
- Tránh đọc sách báo khi ngồi ô tô nên ngồi hoặc nằm ngay xuống khi thấy chóng mặt.
- Uống đủ nước mỗi ngày.
- Hạn chế sử dụng chất kích thích như bia, rượu, thuốc lá…
- Đối với những người bị rối loạn tiền đình, cần thận trọng khi hoạt động vùng đầu cổ.
- Không nên quay cổ đột ngột hoặc thay đổi tư thế đứng lên ngồi xuống quá nhanh.
- Khi có dấu hiệu của bệnh, nên đi khám chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.
Rối loạn tiền đình là tình trạng quá trình truyền dẫn và tiếp nhận thông tin của tiền đình bị rối loạn hoặc tắc nghẽn do dây thần kinh số 8 hoặc động mạch nuôi dưỡng não bị tổn thương hay các tổn thương khác ở khu vực tai trong và não. Bệnh có thể để lại biến chứng nguy hiểm và gây đột quỵ. Vì thế khi có dấu hiệu của bệnh rối loạn tiền đình, người bệnh nên đến các trung tâm y tế để thăm khám và điều trị.
