Trầm cảm là bệnh lý tâm thần phổ biến nhất trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên, nhiều người bệnh vẫn chưa hiểu đúng về trầm cảm khiến việc chẩn đoán sớm và điều trị gặp rất nhiều khó khăn.
Bệnh trầm cảm là gì?
Trầm cảm là một rối loạn cảm xúc gây cảm giác buồn và mất động lực trong thời gian dài. Bệnh ảnh hưởng đến cảm xúc, tư duy, hành vi của người bệnh và có thể dẫn đến nhiều vấn đề khác về tinh thần lẫn thể chất.
Những cảm xúc tiêu cực kéo dài có thể gây khó khăn trong công việc, làm rạn nứt các mối quan hệ bạn bè hoặc trong gia đình và thậm chí còn có nguy cơ dẫn đến ý định tự tử.
Nguyên nhân gây bệnh trầm cảm
Trầm cảm được gọi là rối loạn vì không thể xác định nguyên nhân cụ thể, ta chỉ có thế xác định yếu tố nguy cơ, tức là cá nhân đó trải qua những điều này thì nguy cơ gặp trầm cảm sẽ cao hơn những đối tượng khác. Các nguy cơ trầm cảm có thể bao gồm:
- Do bệnh lý hoặc chấn thương: Người có tiền sử mắc bệnh não như viêm não, u não, chấn thương sọ não dễ mắc bệnh trầm cảm do tổn thương cấu trúc não.
- Sử dụng chất kích thích: Người bệnh dễ trầm cảm nếu hút thuốc lá, rượu bia, sử dụng chất kích thích tổn hại thần kinh như ma túy, ma túy đá..
- Trầm cảm do căng thẳng kéo dài: Công việc áp lực kéo dài, áp lực gia đình, xung đột, môi trường sống căng thẳng…
- Trầm cảm chưa rõ nguyên nhân (nội sinh): Nguyên nhân trầm cảm xảy ra do rối loạn hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh có trong não bộ như Noradrenaline, Serotonin…Nhìn chung, các yếu tố liên quan đến các nhóm sinh học (di truyền, thay đổi chất dẫn truyền ở não…), môi trường (căng thẳng kéo dài, thiếu nguồn lực xã hội…) tâm lý (quá khứ từng có sang chấn….) đều có thể góp phần tăng nguy cơ trầm cảm.
Triệu chứng của trầm cảm
Nhận biết sớm dấu hiệu của bệnh trầm cảm là rất quan trọng bởi sẽ giúp người bệnh được can thiệp điều trị sớm, hạn chế được hậu quả do bệnh gây ra với cả sức khỏe, tinh thần hay tính mạng. Dưới đây là những dấu hiệu sớm của bệnh trầm cảm nói chung:
Suy nhược cơ thể
Trầm cảm khiến trạng thái tinh thần của người bệnh rơi vào tiêu cực với một loạt cảm xúc xấu như: đau khổ, chán nản, vô vọng, khóc lóc nhiều nhưng không rõ lý do. Bản thân người bệnh cũng nhạy cảm hơn, dễ buồn chán khi cảm thấy mình không được quan tâm, bị bỏ rơi.
Tất cả những vấn đề tinh thần này dẫn đến tình trạng mệt mỏi cơ thể, suy nhược kéo dài.
Hoảng hốt
Người mắc bệnh trầm cảm khó kiểm soát cảm xúc của bản thân và thường cảm thấy hoảng hốt bất thường với cả những điều xảy ra hàng ngày. Khi rơi vào trạng thái này, người bệnh rất khó lấy lại bình tĩnh, cách tốt nhất là cần tránh những tình huống gây kích thích tinh thần lớn.
Căng thẳng
Dấu hiệu căng thẳng thường xuyên có thể là do trầm cảm, đây cũng là nguyên nhân dẫn đến chứng bệnh này. Loại căng thẳng này không thể điều trị bằng thuốc an thần, tuy nhiên có thể hiệu quả với các thuốc khác ít tính phụ thuộc hơn.
Cảm giác bị ám ảnh
Người mắc chứng trầm cảm thường hay bị ám ảnh về một số việc hoặc hành động cụ thể, có thể là nguyên nhân gây ra nỗi sợ, cú sốc tâm lý nào đó. Đôi khi nỗi ám ảnh này gây ra cảm giác tội lỗi cho người bệnh, cần đến sự hỗ trợ của bác sĩ tâm lý.
Rối loạn giấc ngủ
Chứng trầm cảm khiến giấc ngủ bị rối loạn, người bệnh rất khó đi vào giấc ngủ, thường hay bị thức giấc vào giữa đêm và khó ngủ lại được. Một số người thì thường xuyên gặp phải ác mộng khiến họ tỉnh giấc và thiếu ngủ.
Mất tập trung
Mất tập trung cũng là triệu chứng thường gặp ở người bị bệnh trầm cảm mà không ít người bỏ qua. Người bệnh rất khó để tập trung làm một việc gì đó, cảm thấy trí nhớ kém đi nhiều, không thể sắp xếp suy nghĩ một cách logic.
Vấn đề về tình dục
Trầm cảm ảnh hưởng khá nhiều đến đời sống tình dục của người bệnh, họ cảm thấy không còn hứng thú, cảm giác trong chuyện này và đây có thể là nguyên nhân ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình.
Cách điều trị trầm cảm
Điều trị hóa dược
Là phương pháp phổ biến để điều trị bệnh trầm cảm. Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy thuốc chống trầm cảm hữu ích cho những người bị trầm cảm trung bình hoặc nặng. Chúng thường không được khuyên dùng cho trường hợp trầm cảm nhẹ, vì trầm cảm thể nhẹ có thể được điều trị bằng liệu pháp tâm lý. Các loại thuốc và liều lượng, thời gian điều trị sẽ do bác sĩ chỉ định. Hiện nay, các thuốc phổ biến được dùng điều trị trầm cảm như: thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc, thuốc chống trầm cảm ba vòng, thuốc ức chế monoamine oxidase, thuốc chống trầm cảm không điển hình.
Điều trị tâm lý
Điều trị tâm lý được xem là liệu pháp chữa trị trầm cảm phát huy hiệu quả trong xã hội hiện đại. Các tâm lý gia được đào tạo bài bản các liệu pháp và kỹ thuật để đồng hành hỗ trợ tâm lý với bệnh nhân. Việc trị liệu tâm lý không chỉ giúp bệnh nhân dần dần hồi phục trở lại, thoát khỏi sự phiền nhiễu của trầm cảm, mà đó còn là hành trình giúp bệnh nhân hiểu thêm bản thân mình, gia tăng sự tự tin và thích nghi với đời sống hơn.
Các liệu pháp tâm lý phổ biến hiện nay
- Nhận thức & trị liệu hành vi.
- Trị liệu nghệ thuật.
- Trị liệu gia đình.
Tùy vào mỗi cá nhân và câu chuyện của họ mà Tâm lý gia lựa chọn liệu pháp phù hợp.
Biện pháp phòng tránh trầm cảm
Người bệnh trầm cảm cần có một lối sống tinh thần lành mạnh, lạc quan để hạn chế diễn tiến bệnh, tốt hơn có thể điều trị khỏi bệnh. Những lưu ý cần thực hiện gồm:
- Tập thể dục thường xuyên.
- Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng.
- Đơn giản hóa cuộc sống.
- Tránh tự cô lập bản thân.
- Học cách thư giãn và kiểm soát căng thẳng.
