Bệnh van tim là gì?
Bệnh van tim là tình trạng có thể xuất hiện ngay từ khi mới sinh (bẩm sinh) hoặc xảy ra ở người trưởng thành do nhiều nguyên nhân khác nhau, chẳng hạn như tình trạng nhiễm trùng và các bệnh tim mạch khác.
Các van tim (gồm van 2 lá, van 3 lá, van động mạch phổi và van động mạch chủ) nằm ở lối ra của 4 buồng tim, có nhiệm vụ duy trì dòng máu một chiều qua tim. Bốn van tim đảm bảo rằng máu luôn chảy tự do theo hướng thuận và không rò rỉ theo chiều ngược lại.
Mỗi van tim có các cánh (lá van) mở và đóng một lần trong mỗi nhịp tim. Nếu một hoặc nhiều van không mở/đóng đúng cách, dòng máu qua tim đến cơ thể sẽ bị gián đoạn, gây ra bệnh lý van tim.
Các dạng bệnh van tim
Bệnh van tim được chia thành 2 loại chính là:
- Hẹp van tim: Van không thể mở ra hoàn toàn làm cản trở máu chảy qua.
- Hở van tim: Van không thể đóng khít, khiến máu bị trào ngược trở lại.
Nguyên nhân gây bệnh van tim
Các nguyên nhân có thể gây ra bệnh van tim bao gồm:
- Sa van 2 lá: Là tình trạng các lá van 2 lá phình trở lại tâm nhĩ trái trong quá trình tim co bóp. Dị tật tim phổ biến này có thể ngăn van 2 lá đóng chặt và dẫn đến trào ngược.
- Thấp tim: Sốt thấp khớp – một biến chứng của viêm họng do liên cầu khuẩn không được điều trị – có khả năng làm hở van tim, suy tim cấp. Di chứng lâu dài của thấp tim có thể làm hẹp hở van tim (bệnh van hậu thấp).
- Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng: Màng trong tim bị nhiễm trùng ảnh hưởng đến van tim, khiến van bị rách, thủng hoặc cục sùi trên van tim cản trở đóng mở van.
- Thiếu máu cơ tim hoặc nhồi máu cơ tim làm đứt dây chằng, trụ cơ hoặc vận động thành cơ tim bất thường dẫn đến hở van 2 lá.
- Bệnh cơ tim: Theo thời gian, một số bệnh lý, chẳng hạn như huyết áp cao, có thể khiến tim phải làm việc nhiều hơn, dần dần khiến tâm thất trái của tim to ra, kéo căng mô xung quanh van tim và dẫn đến hở van.
- Chấn thương: Trải qua một vụ tai nạn xe hơi, tai nạn lao động… có thể bị hở van tim do đứt dây chằng.
- Dị tật tim bẩm sinh: Một số trẻ sinh ra đã bị dị tật ở tim, bao gồm cả tình trạng van tim bị tổn thương.
- Xạ trị: Trong một số trường hợp hiếm hoi, xạ trị ung thư tập trung vào vùng ngực có khả năng dẫn đến hở van tim.
- Rung nhĩ: Đây là một bệnh lý về nhịp tim phổ biến, là nguyên nhân tiềm ẩn gây ra bệnh lý ở van tim do giãn tâm nhĩ, giãn vòng van.
Triệu chứng của bệnh van tim
Các triệu chứng thường thấy ở bệnh nhân là:
- Khó thở: Tình trạng này thường xuyên xảy ra ngay cả khi người bệnh nằm nghỉ ngơi, khiến họ phải kê cao gối khi ngủ để dễ thở hơn.
- Suy nhược hoặc chóng mặt: Người bệnh không đủ sức để thực hiện các hoạt động hàng ngày. Đôi lúc, họ cảm thấy xây xẩm, choáng váng đến mức bất tỉnh.
- Đau ngực: Có thể xảy ra nếu lượng máu qua động mạch vành nuôi cơ tim bị giảm.
- Khó chịu ở ngực: Người bệnh cảm thấy có áp lực hoặc sức nặng trong ngực khi hoạt động hoặc khi gặp phải không khí lạnh.
- Nhịp tim nhanh, nhịp tim bất thường: Gây ra cảm giác đánh trống ngực.
- Sưng mắt cá chân, bàn chân hoặc bụng.
- Tăng cân nhanh chóng: Người bệnh có thể tăng hơn 1kg chỉ trong một ngày.
Các biến chứng có thể xảy ra
Nhiều biến chứng có thể xảy ra phụ thuộc vào tình trạng bệnh lý nằm ở trên van tim nào cũng như mức độ nghiêm trọng của vấn đề:
Rung nhĩ
Xuất hiện với tần suất khoảng 4 trên 10 trường hợp. Rung nhĩ là tình trạng tim đập nhanh và bất thường do rối loạn dẫn truyền dòng điện. Nhịp tim bất thường có thể gây nên cảm giác đánh trống ngực và khó thở.
Suy tim
Tình trạng suy tim có thể xuất hiện và tiến triển ngày một nặng hơn. Các triệu chứng thường gặp của suy tim là khó thở, mệt mỏi, và phù.
Đột quỵ
Huyết khối có thể hình thành bên trong tâm nhĩ trái bị giãn hoặc rung nhĩ. Huyết khối có thể đi vào dòng máu, bị kẹt lại chỗ mạch máu nhỏ và gây tắc nghẽn hoàn toàn mạch máu đó (nếu gây tắc nghẽn mạch máu lên não sẽ gây ra đột quỵ).
Viêm nội tâm mạc
Đôi khi có thể xảy ra, bởi van tim bị hư hại dễ bị nhiễm khuẩn hơn van tim bình thường.
Chuẩn đoán bệnh van tim
Một số xét nghiệm được dùng trong chẩn đoán bệnh van tim là:
- Điện tâm đồ.
- Chụp X – quang.
- Siêu âm tim.
- Xét nghiệm máu…
Bằng cách tiến hành các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng theo định kỳ, bác sĩ sẽ biết rõ quá trình tiến triển của bệnh, từ đó có hướng điều trị phù hợp.
Biện pháp điều trị bệnh van tim
Các phương pháp điều trị thường được áp dụng cho bệnh nhân van tim là:
Dùng thuốc
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc cho bạn để điều trị các triệu chứng và giảm nguy cơ tổn thương van thêm. Nếu trải qua một cuộc phẫu thuật sửa chữa van hoặc thay van, bệnh nhân cần được theo dõi và dùng thuốc lâu dài. Các loại thuốc điều trị bệnh van tim thường được kê toa là thuốc lợi tiểu, thuốc chống loạn nhịp tim, thuốc giãn mạch, thuốc gây ức chế men chuyển, thuốc chẹn beta, thuốc chống đông máu,…
Phẫu thuật
- Nong van bằng bóng: Dùng trong điều trị hẹp van tim. Bác sỹ sử dụng ống thông có bóng nong ở đầu để mở rộng van bị hẹp.
- Sửa van tim: Mổ để sửa các lá van bằng cách tách rời các lá van bị dính vào nhau, cắt bỏ mép van thừa, sùi loét để van đóng mở tốt hơn.
- Thay van: Van bị hỏng sẽ được thay thế bằng van nhân tạo hoặc van sinh học. Sau khi thay van, người bệnh phải uống thuốc chống đông máu, chống thải ghép.
Thay đổi lối sống cải thiện bệnh van tim
Thực hiện lối sống khoa học cần được tiến hành ở mọi giai đoạn của bệnh van tim. Người bệnh cần lưu ý:
- Chế độ ăn uống lành mạnh là một trong những vũ khí tốt nhất trong cuộc chiến bảo vệ trái tim khỏe mạnh.
- Hãy giảm cân để giúp cơ thể hoạt động tốt hơn, đồng thời giảm căng thẳng cho tim.
- Hạn chế uống rượu bia, không hút thuốc lá.
- Tăng cường hoạt động thể chất, lựa chọn bài tập phù hợp với tình trạng sức khỏe tim mạch.
- Ăn uống lành mạnh: lựa chọn chế độ ăn nhạt, nhiều rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, cá tươi, thịt gia cầm bỏ da thay vì các thực phẩm chế biến sẵn, các loại thịt đỏ…
- Giảm căng thẳng để giữ cho trái tim luôn khỏe mạnh.
- Thường xuyên đi khám sức khỏe tim mạch định kỳ ít nhất 6 tháng/lần.
Bệnh van tim là một bệnh lý phổ biến, có thể chữa khỏi nhờ các phương pháp tiên tiến. Khi thấy xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào hoặc có các yếu tố nguy cơ, bạn cần thăm khám ngay để được theo dõi chặt chẽ và tư vấn hướng điều trị phù hợp.
