Trẻ nhiễm HIV sẽ tiến triển đến giai đoạn AIDS rất nhanh. Những nghiên cứu ban đầu cho thấy 50% trẻ bị AIDS được chẩn đoán trong năm đầu tiên sau khi sinh, và 82% vào lúc 3 tuổi. Chúng ta cùng tìm hiểu về những biểu hiện nhiễm HIV/AIDS ở trẻ qua bài viết dưới đây để biết được cách chăm sóc, can thiệp phù hợp nhất cho sức khỏe trẻ nhé.
Nguyên nhân trẻ nhiễm HIV
Phần lớn trẻ nhiễm HIV khi mẹ đang mang thai, trong quá trình sinh hoặc khi cho con bú. Thai phụ sẽ được điều trị kịp thời sau khi có kết quả xét nghiệm dương tính với HIV để giảm đáng kể nguy cơ lây lan virus cho con. Đây là cách tốt nhất để ngăn ngừa HIV ở trẻ em.
Trẻ cũng nhiễm bệnh do bị lạm dụng tình dục hoặc cưỡng hiếp.
Việc truyền máu dương tính với HIV hoặc sử dụng kim tiêm chưa qua khử trùng cũng dễ lây nhiễm căn bệnh này cho trẻ em. Đặc biệt là ở các nước nghèo và nước đang phát triển, điều kiện vệ sinh y tế lại càng tiềm ẩn nhiều nguy cơ hơn.
Biểu hiện nhiễm HIV/AIDS ở trẻ
Biểu hiện lâm sàng HIV/AIDS ở trẻ chủ yếu là các biểu hiện của nhiễm trùng cơ hội và các bệnh u. Biểu hiện lâm sàng sẽ làm thay đổi ở nhiều cơ quan và thường dễ nhầm với nhiều bệnh khác.
Biểu hiện lâm sàng không đặc hiệu
Với trẻ lây nhiễm dọc từ mẹ sang con, sau khi đẻ trẻ vẫn bình thường, hoặc chỉ có biểu hiện trẻ nhẹ cân. Sau nhiễm HIV là giai đoạn virus thâm nhập dòng máu, có thể có một số biểu hiện giống như nhiễm virus khác như sốt nhẹ, đau mỏi cơ, không có gì đặc hiệu.
Nổi hạch toàn thân
Hạch nổi toàn thân xảy ra sớm trong quá trình nhiễm HIV. Biểu hiện lâm sàng là:
- Hạch sưng to trên 1cm, kéo dài trên 3 tháng.
- Nhiều hạch ở nhiều vùng bạch huyết, thường ở bẹn, nách, và các nơi khác.
- Hạch chắc, không đau.
- Khi bệnh tiến triển nặng dần thì hạch nhỏ lại dần và biến mất, nên hạch đang to rồi nhỏ lại dần là dấu hiệu tiên lượng nặng.
- Nếu hạch xuất hiện trở lại sau khi biến mất thì có thể là hạch của bệnh lao, hạch của di căn ung thư hay bệnh u lympho.
Biểu hiện ở đường tiêu hóa
Tiêu chảy và khó nuốt là những biểu hiện phổ biến tới 30-40% ở trẻ bị nhiễm HIV.
Tiêu chảy kéo dài nhiều tuần, gây mất nước và sụt cân. Nguyên nhân tiêu chảy thường do các tác nhân ở ruột như E.coli, Shigella, Salmonella, Campylobacter, Entamoeba histolytica,… Tuy nhiên, nhiều trường hợp tiêu chảy này đáp ứng với phương pháp điều trị.
Nguyên nhân gây khó nuốt ở trẻ nhiễm HIV là do bị nhiễm nấm Candida ở miệng hoặc thực quản. Bệnh cũng sẽ đáp ứng điều trị với các thuốc chống nấm.
Biểu hiện ở da
Biểu hiện ở da là triệu chứng phổ biến. Nhiều biểu hiện da có thể chẩn đoán lâm sàng như zoster, nhiễm virus herpes, nấm Candida ở miệng, hậu môn, sinh dục, chốc lở, mụn nhọt tái diễn, viêm lỗ chân lông, nhiễm papova virus gây các u nhầy ở vùng cổ và thân mình, sẩn ngứa, bạch sản ở rìa lưỡi.
Nhiễm trùng cơ hội
- Nhiễm trùng do nấm: Candida, cryptococcus, Aspergillosis, Histoplasma.
- Nhiễm ký sinh trùng: Toxoplasma, viêm ruột do cryptosporidium, amip, sốt rét.
- Nhiễm trùng cơ hội do vi khuẩn: Lao, Mycobacterium avium.
- Nhiễm trùng dạ dày -ruột do salmonella, Shigella, E. coli, Campylobacter. Nhiễm trùng da do chốc lở do tụ cầu, liên cầu.
- Nhiễm trùng tiết niệu do E. Coli.
- Giang mai, lậu.
- Nhiễm trùng do virus : Cytomegalovirus, Herpes simplex, zona, thủy đậu, sởi, viêm gan virus, Epstein Barr virus.
- Viêm phổi: Ở trẻ bị nhiễm HIV, viêm phổi do Pneumocystis carinii và Viêm phổi do Cytomegalovirus là nhiễm trùng cơ hội phổ biến nhất, chiếm 52% bệnh nhi.
Điều trị nhiễm trùng cơ hội tốt sẽ làm giảm nguy cơ tử vong ở trẻ bị nhiễm HIV hàng năm.
Các bệnh tự miễn
Nhiều bệnh tự miễn xảy ra ở trẻ bị nhiễm HIV, cụ thể:
- Giảm tiểu cầu tự miễn: Gây xuất huyết dưới da, đa số phát hiện thấy kháng thể kháng tiểu cầu và phức hợp miễn dịch trong máu.
- Thiếu máu tan máu tự miễn: Giải pháp là phải truyền máu cho trẻ.
- Bệnh tự miễn ở tim mạch như: Viêm màng ngoài tim tăng tế bào đơn nhân to, viêm cơ tim, viêm màng trong tim.
Biểu hiện thần kinh
Biểu hiện lâm sàng về thần kinh ở trẻ bị nhiễm HIV khá cao. Các biểu hiện này chủ yếu do nhiễm virus HIV gây ra, phần khác do nhiễm trùng cơ hội và ung thư gây ra.
Các triệu chứng HIV ở trẻ em trong biểu hiện lâm sàng này thường bắt đầu bằng các biểu hiện:
- Giảm chức năng trí tuệ.
- Rối loạn trí nhớ.
- Rối loạn vận động.
- Bất thường về trương lực cơ, bại não.
- Rối loạn cảm giác.
- Trong hai năm đầu có thể có não bé. Chụp cắt lớp điện toán thấy hiện tượng teo não với não thất giãn.
Chăm sóc trẻ nhiễm HIV/AIDS
Ngoài việc điều trị bằng thuốc, bố mẹ và người thân cũng nên tâm sự với trẻ về căn bệnh theo cách phù hợp nhất với tuổi của con, để bé không phải quá sợ hãi khi nói đến căn bệnh mà mình mắc phải.
Những vấn đề cần lưu ý:
- Dinh dưỡng.
- Hỗ trợ về tinh thần.
- Vệ sinh cơ thể.
- Theo dõi sức khỏe.
- Tiêm chủng.
Sự hỗ trợ về mặt xã hội, tài chính và tình cảm cho cả gia đình rất quan trọng, đặc biệt là ở các vùng còn khó khăn. Trẻ nhiễm HIV/AIDS vẫn sẽ được đi học. Song song đó, các chương trình nâng cao nhận thức và giáo dục cần phá vỡ sự kỳ thị xung quanh căn bệnh HIV để trẻ sẽ có cơ hội kết bạn và có cuộc sống bình thường như những đứa trẻ khác.
