Chấn thương thanh quản cũng thường gặp trong chấn thương tai mũi họng và đầu cổ. Một số đặc điểm cần lưu ý trong chẩn đoán và xử trí để tránh các di chứng chức năng ảnh hưởng nhiều đến đời sống và sinh hoạt.
Chấn thương thanh quản là gì?
Thanh quản là bộ phận nằm ở ngã ba miệng, khí quản. Vai trò của thanh quản là dẫn lưu không khí ra vào phổi, đồng thời tống vật lạ ra ngoài bằng các cơn ho khi có vật lạ rơi vào thanh quản.
Chấn thương thanh quản là một loại chấn thương hay gặp trong chấn thương tai, mũi, họng tác động trực tiếp tới thanh quản, bệnh xuất hiện cùng với chấn thương sọ não gây ra những biến chứng nguy hiểm như tắc nghẽn đường thở, đôi khi có thể bị đứt thanh quản ảnh hưởng tới tính mạng của người bệnh. Vậy nên, cần phải chẩn đoán và điều trị kịp thời trước khi bệnh diễn biến nặng hơn.
Nguyên nhân gây chấn thương
Các nguyên nhân gây chấn thương thường gặp là:
- Do bị một vật gì đó đâm trực tiếp vùng cổ ngực.
- Chấn thương kín vùng cổ do bị đập, siết cổ quá mạnh.
- Bệnh nhân bị chấn thương vùng ngực do xương ức bị ép mạnh vào cột sống hoặc do cú dội ngược.
- Vết thương do hỏa khí chiến tranh, do người bệnh hít phải chất độc dạng khí hoặc dạng lỏng.
Yếu tố làm tăng nguy cơ
Nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị chấn thương khí quản:
- Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc nhiều.
- Uống ít nước.
- Sử dụng thực phẩm quá lạnh hoặc quá cay nóng.
- Lạm dụng chất kích thích như rượu, bia, cafein.
- Sử dụng giọng nói của bạn quá nhiều, nói quá to, la hét hoặc hát nhiều.
- Tác động thanh quản nhiều như thói quen khạc đờm mạnh.
Triệu chứng của tình trạng chấn thương thanh khí quản
Các triệu chứng phổ biến của chấn thương thanh quản là:
- Khó khăn khi nói hoặc tạo ra tiếng.
- Thay đổi trong giọng nói (khàn tiếng).
- Thở ồn ào (thở rít).
- Suy hô hấp.
- Đau ở cổ khi nuốt hoặc ho.
- Bị bầm dập ở trên cổ.
- Ho ra máu.
- Sưng cổ.
Chấn thương thanh quản có thể không có dấu hiệu rõ ràng ngay lập tức. Nếu nghi ngờ thanh quản của trẻ bị chấn thương sau khi ngã hoặc có sự cố khác, bạn hãy đưa trẻ đi khám bác sĩ.
Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Biến chứng nguy hiểm
Biến chứng chấn thương thanh quản:
Biến chứng tức thời
- Ngạt thở: Cần đặc biệt lưu ý, do nhiều nguyên nhân: sặc, chảy máu xuống khí quản, tăng và ứ đọng xuất tiết, đờm, dị vật theo vết thương bít lấp đường thở, choáng đòi hỏi phải được mở khí quản cấp.
- Chảy máu: Do chấn thương mạch, do thay đổi tư thế cổ làm bục máu cục ở mạch chấn thương. Do đó cần cầm máu chu đáo ngay.
Biến chứng thứ phát
- Viêm tấy lan tỏa: Vùng cổ lỏng lẻo, viêm tấy khá nhanh chóng, nhất là khi có tràn khí dưới da gây viêm tấy toả lan hoại tử cả vùng cổ, ngực.
- Viêm tấy có thể lan xuống gây viêm trung thất thường gặp khi kèm theo chấn thương vùng hạ họng, thanh quản.
- Viêm khớp nhẫn – phễu.
Di chứng
- Nói: Các rối loạn về phát âm, thay đổi giọng nói khá thường gặp sau chấn thương ở dây thanh, sụn phễu, thần kinh quặt ngược, có thể xuất hiện muộn, khó phục hồi.
- Thở: Khó thở, mức độ tùy theo tình trạng tổn thương. Vị trí, hình thái của tổ chức sẹo.
Phương pháp chẩn đoán và điều trị chấn thương thanh quản
Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán
Khi bạn thấy một số dấu hiệu chứng tỏ bạn đang bị chấn thương khí quản. Bác sĩ sẽ hỏi bạn về những triệu chứng đang gặp phải, kiểm tra thăm khám lâm sàng và yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm sau:
- Chụp X- quang: Kiểm tra tổn thương trong thanh quản, nhưng do vùng cổ có thể bị sưng tấy, phù nên nên các hình ảnh thường khó chính xác.
- Nội soi thanh quản: Thường sử dụng vì phương pháp này có thể nhìn rõ hình thể và những tổn thương trong thanh quản.
Điều này rất quan trọng để có thể tìm ra nguyên nhân gây bệnh để giúp bác sĩ điều trị càng sớm càng tốt.
Phương pháp điều trị hiệu quả
Trước khi đưa ra hướng điều trị, cần phải xác định được mức độ thiêt hại tới thanh quản.
Chấn thương thanh quản gây ra khó thở, đe dọa suy huy hấp và có thể ảnh hưởng tới tính mạng người bệnh. Vì vậy, bác sĩ cần đảm bảo đường thở bằng việc đặt nội khí quản cho bệnh nhân.
Với những trường hợp khẩn cấp, bác sĩ sẽ yêu cầu phẫu thuật mở khí quản để giúp đường thở an toàn trong khi chữa lành những tổn thương ở khí quản.
Cách phòng tránh
Những thói quen sau sẽ giúp bạn hạn chế nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:
- Hạn chế sử dụng giọng nói với tần suất lớn, trong thời gian dài.
- Thường xuyên vệ sinh vùng họng sạch sẽ và đúng cách.
- Không hút thuốc lá và tránh hít phải khói thuốc lá do người khác hút. Khói thuốc làm khô họng và gây kích ứng dây thanh âm.
- Uống nhiều nước. Nước giúp giữ cho niêm mạc thanh quản được trơn nhẵn và sạch.
- Hạn chế rượu và caffein để đề phòng khô họng.
- Tránh khạc, động tác này khiến dây thanh âm rung bất thường và có thể làm tăng phù nề.
- Bảo vệ thanh quản khỏi những vật nhọn, sắt, nguy hiểm.
- Xây dựng một chế độ ăn dinh dưỡng kết hợp luyện tập phù hợp giúp năng cao hệ miễn dịch, phòng ngừa bệnh.
