Chứng đỏ mặt là một tình trạng ửng đỏ của da. Bệnh thường không nghiêm trọng nhưng liên quan tới thẩm mỹ. Do đó, chứng đỏ mặt ảnh hưởng đến các hoạt động thường ngày trong giao tiếp và công việc. Điều trị sớm và kiên trì có thể giúp kiểm soát chứng đỏ mặt ở một mức độ nhất định.
Chứng đỏ mặt là gì?
Bệnh rosacea (hay còn gọi là chứng đỏ mặt) là một bệnh da phổ biến gây mẩn đỏ ở mặt và thường tạo ra những vết màu đỏ, thậm chí mụn đỏ hay mụn mủ. Bệnh làm da trở nên đỏ ở các vùng mũi, cằm, má và trán. Lâu ngày, da sẽ trở nên đỏ nhiều hơn và các mạch máu cũng có thể nhìn thấy rõ hơn.
Nguyên nhân gây đỏ mặt
Nhiều chuyên gia tin rằng sự bất thường của mạch máu vùng mặt là yếu tố chính gây ra Rosacea. Điều này có thể giải thích các triệu chứng như nóng bừng, nổi ửng đỏ trên da và nổi mạch máu kéo dài. Tuy nhiên nguyên nhân gây ra bất thường mạch máu lại không rõ.
- Bất thường về mạch máu: Nhiều chuyên gia tin rằng sự bất thường của mạch máu vùng mặt là yếu tố chính gây ra Rosacea. Điều này có thể giải thích các triệu chứng như nóng bừng, nổi ửng đỏ trên da và nổi mạch máu kéo dài. Tuy nhiên nguyên nhân gây ra bất thường mạch máu lại không rõ.
- Các peptide ở da: Nghiên cứu gần đây cho thấy những yếu tố khởi phát từ bên ngoài như tia cực tím, đồ ăn cay, rượu, tập luyện, căng thẳng, nóng và lạnh có thể kích hoạt một số phân tử trong da được gọi là các peptide. Nồng độ các peptide tăng lên có thể tác động lên hệ miễn dịch hoặc hệ thần kinh – mạch máu của da. Sự hoạt hóa các hệ này gây ra các hiện tượng giãn mạch, da ửng đỏ và viêm.
- Các loài vi mạt: Các loài vi mạt có tên demodex folliculorum thường sống trên da người và vô hại, nhưng với người mắc Rosacea số lượng vi mạt tồn tại đặc biệt lớn, và rất có thể điều này là một trong các yếu tố gây nên đỏ mặt. Hiện nay người ta chưa chắc chắn vi mạt là nguyên nhân hay là hậu quả của da ửng đỏ, nhưng có một số giả thuyết về việc các triệu chứng của bệnh là do các phản ứng của da với vi khuẩn có trong phân của mạt.
- Yếu tố di truyền: Rosacea dường như có tính chất gia đình, mặc dù vẫn chưa rõ yếu tố di truyền nào có liên quan hoặc di truyền giữa các thế hệ như thế nào.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh
- Giới tính: Nữ giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam giới.
- Dân tộc: Người có làn da trắng thường sẽ bị bệnh rosacea cao hơn bình thường.
- Độ tuổi: Những người ở tầm 30-60 tuổi có khả năng mắc bệnh rosacea cao.
- Di truyền: Bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh rosacea nếu có người trong gia đình bị bệnh này.
Ngoài ra Hiện tượng da ửng đỏ có một số yếu tố gây khởi phát, trở nên trầm trọng hơn, bao gồm:
- Tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
- Căng thẳng.
- Thời tiết nóng hoặc lạnh.
- Gió mạnh.
- Luyện tập gắng sức.
- Đồ uống có cồn.
- Tắm nước nóng.
- Đồ ăn cay.
- Thức uống nóng.
- Không khí ẩm.
- Mãn kinh.
- Sản phẩm từ sữa.
Dấu hiệu của chứng đỏ mặt
Khi mắc chứng đỏ mặt bạn có thể gặp những triệu chứng sau:
- Da ửng đỏ: Rất nhiều người mắc bệnh rosacea có tiền sử da bị ửng đỏ thường xuyên. Tình trạng đỏ mặt có thể xuất hiện và biến mất, nhưng thường là dấu hiệu sớm nhất của bệnh.
- Da bị đỏ liên tục: Tình trạng mặt đỏ liên tục giống như da đỏ hoặc cháy nắng và không biến mất.
- Mụn đỏ hay mụn mủ: Các mụn đỏ hay mụn mủ thường phát triển thành bệnh rosacea. Thỉnh thoảng các mụn đỏ có thể giống như mụn trứng cá, nhưng không có mụn đầu đen. Cảm giác nóng hay châm chích cũng có thể xuất hiện.
- Các mạch máu xuất hiện: Các mạch máu nhỏ xuất hiện rõ trên da.
- Kích ứng mắt: Mắt có thể bị kích ứng, chảy nước mắt hoặc đỏ ngầu ở vài người mắc bệnh rosacea. Tình trạng này gọi là Rosacea mắt, cũng có thể gây mụn lẹo, đỏ và sưng mí mắt. Nếu tình trạng nghiêm trọng mà không được điều trị, có thể dẫn đến tổn thương giác mạc và mất thị lực.
- Cảm giác nóng rát hay châm chích: Cảm giác nóng rát hay châm chích, ngứa có thể xảy ra trên mặt.
- Da khô: Thô ráp tại vùng da mặt trung tâm, làm da trở nên rất khô.
- Da đóng mảng: Các mảng đỏ có thể hình thành nhưng không thay đổi các vùng da xung quanh.
Chẩn đoán và chẩn đoán phân biệt
Chẩn đoán thường không khó khăn
- Da mũi má đỏ, giãn mao mạch.
- Có sẩn, mụn mủ.
- Về sau tăng sản mô liên kết, tăng sản tuyễn bã, có nút cục, biến dạng mũi mặt, mũi sư tử.
Chẩn đoán phân biệt
- Trứng cá thường: Thường có sẩn viêm đỏ, nặn có nhân trứng cá, hoặc có thêm mụn mủ, khối viêm tấy, nang bọc chứa mủ, chất bã.
- Viêm da da dầu: Vùng rãnh mũi má, má, giữa 2 lông mày da viêm đỏ, cộm nhẹ, có vẩy mỡ, có thể có sẩn.
- Lupút đỏ hệ thống: Ban đỏ vùng mũi má, hơi nề, sốt, mệt mỏi, rụng tóc, sút cân, đau khớp, tổn thương thận, kháng thể kháng nhân (+).
Biện pháp điều trị chứng đỏ mặt
Chứng đỏ mặt sẽ thường xuyên tái phát. Bệnh nhân có thể cần phải uống thuốc thường xuyên để kiểm soát các triệu chứng. Điều trị sớm có thể làm chậm tiến trình bệnh. Nên sử dụng thuốc dưới hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Điều trị chứng đỏ mặt là điều trị triệu chứng.
Tại chỗ
- Kháng sinh: Metronidazol gel 0,75%, thoa 2 lần/ ngày hoặc erythromycin gel. Ngoài ra có thể bôi clindamycin dạng kem hoặc dung dịch lưu huỳnh.
- Thể sẩn mủ không đáp ứng kháng sinh có thể do Demodex folliculosum. Điều trị bằng thuốc bôi Eurax, dung dịch Lindane hoặc xà phòng có lưu huỳnh và salicylic acid.
- Trường hợp giãn mao mạch vùng mặt, mũi sư tử: Đốt Laser CO2, đốt điện, liệu pháp ánh sáng.
Toàn thân
- Metronidazol. Dùng Metronidazol nhiều có thể gây giảm bạch cầu.
- Tetracyclin.
- Erythromycin.
- Doxycyclin.
- Các ca bệnh nặng dùng Isotretinoin.
Cách phòng ngừa chứng đỏ mặt
Để hạn chế diễn tiến của bệnh Rosacea, bạn nên duy trì các thói quen sinh hoạt sau:
- Tránh uống rượu và đồ uống nóng.
- Tránh xúc động gây căng thẳng thần kinh.
- Rửa mặt 2 lần/ngày bằng khăn và sữa rửa mặt dạng nhẹ.
- Tuân theo hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng sữa rửa mặt, kem chống nắng và thuốc.
- Ghi chép những hoạt động hằng ngày, những loại thức ăn và những vật dụng cá nhân có thể làm cho bệnh xuất hiện để có thể tìm ra nguyên nhân.
- Nên đổi sang loại sữa rửa mặt hay kem dưỡng da nhẹ hơn, không có chứa chất tạo hương, dầu hay hương liệu mạnh để giảm thiểu kích ứng da.
- Liên hệ với bác sĩ nếu bạn có những triệu chứng khác ở mắt hay mí mắt hoặc nếu quá trình điều trị của bạn không hiệu quả sau 3 đến 4 tuần.
Chứng đỏ mặt không gây ra các vấn đề nghiêm trọng nhưng ảnh hưởng về mặt thẩm mỹ. Bệnh tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn nhưng có thể điều trị giúp kiểm soát các triệu chứng. Can thiệp y tế càng sớm sẽ giúp kiểm soát các triệu chứng dễ dàng hơn. Để điều trị hiệu quả, bệnh nhân cần có động lực, sẵn sàng dành thời gian để kiểm soát bệnh.
