Đau đầu là triệu chứng phổ biến, thường gặp, có thể là biểu hiện của rất nhiều bệnh lý, tổn thương nghiêm trọng nhưng cũng có thể do các yếu tố không bệnh lý gây ra. Chứng đau đầu biểu hiện bằng những triệu chứng rõ ràng và chính xác, có thể gây mờ mắt và cơn đau nhói, tình trạng này có thể kéo dài vài phút cho đến vài ngày.
Tổng quan về bệnh đau đầu
Đau đầu là triệu chứng thứ phát, đau nhức ở phần đầu do nhiều chứng bệnh khác nhau gây ra, nó xảy ra theo cơ chế kích thích (cơ học, hóa học,…) các cấu trúc cảm giác trong hoặc ngoài sọ.
Chứng đau đầu chia thành ba loại: Đau căng đầu, đau nửa đầu và đau đầu từng cơn. Mỗi loại có các nguyên nhân khởi phát riêng và triệu chứng khác nhau. Chứng đau nửa đầu khác với đau căng đầu vì cơn đau chỉ giới hạn ở một bên đầu và có thể được mô tả như một cơn đau nhói mức độ trung bình đến nặng.
Mỗi loại đau đầu sẽ có các triệu chứng riêng – đau âm ỉ, đau dồn dập, đau nhói, đau châm chích – có khi chỉ đau trong vài phút, có khi cơn đau kéo dài vài ngày. Cần xác định được cơ thể đang mắc chứng đau đầu nào để có thể điều trị và ngăn ngừa hiệu quả.
Đau đầu có thể tự khỏi nếu như người bệnh chú ý nghỉ ngơi điều độ và sử dụng thuốc giảm đau. Mặc dù vậy, trong trường hợp tình trạng này thường xuyên, bạn không nên chủ quan bởi đây là dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang gặp vấn đề nguy hiểm. Do đó, bạn cần quan tâm đến sức khỏe và thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt.
Nguyên nhân gây đau đầu
Đau đầu do các bệnh thần kinh
- Chấn thương sọ não
- Bệnh màng não – mạch máu não
- Hội chứng tăng áp lực nội sọ
- Bệnh đau nửa đầu (Migraine)
- Rối loạn chức năng
Đau đầu do bệnh toàn thân
- Nhiễm khuẩn toàn thân cấp tính
- Nhiễm độc
- Say nóng, say nắng
Do bệnh nội khoa
- Bệnh tim mạch
- Bệnh tiêu hoá
- Bệnh thận món tính
- Thiếu máu
- Rối loạn nội tiết
Do các bệnh chuyên khoa khác: Mắt, Tai – mũi – họng
- Căn nguyên tại phần mềm ngoài sọ và hộp sọ
- Viêm xương sọ, bệnh xương Paget
- Di căn ung thư vào xương sọ
- Biến dạng cột sống cổ
- Đau dây thần kinh chẩm lớn do thoái hoá khớp đốt sống cổ
- Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
- Viêm động mạch thái dương còn gọi là bệnh Horton
Một số cơn đau nguyên phát có thể được kích hoạt bởi các yếu tố lối sống, bao gồm:
- Uống nhiều rượu, bia, đồ uống chứa caffein
- Có sự thay đổi trong việc ăn uống, ngủ nghỉ
- Có chuyện đau buồn, lo lắng
- Căng thẳng liên quan đến gia đình và bạn bè, công việc hoặc trường học.
- Đứng, ngồi sai tư thế ảnh hưởng lên mắt, cổ hoặc lưng
- Ánh sáng mạnh, tiếng ồn hoặc thời tiết thay đổi.
Tình trạng đau đầu, đặc biệt là đau nửa đầu, chịu ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền. Hầu hết trẻ em và thanh thiếu niên mắc chứng đau nửa đầu đều có các thành viên khác trong gia đình mắc bệnh. Khi cả cha và mẹ đều có tiền sử mắc chứng đau nửa đầu, thì 70% khả năng con của họ cũng sẽ mắc chứng bệnh này.
Triệu chứng của bệnh đau đầu
Đau đầu được phân thành ba loại:
- Đau căng đầu
- Đau nửa đầu
- Đau đầu từng cơn
Tùy từng loại đau đầu mà sẽ có các triệu chứng khác nhau như đau âm ỉ, đau dữ dội, đau nhói, đau châm chích; có khi chỉ đau trong vài phút, có khi cơn đau kéo dài vài ngày.
- Đau căng đầu: Mức độ đau từ nhẹ đến vừa, cảm giác như có một dải băng quấn chặt quanh đầu. Nó thường xuất hiện ở cả hai bên đầu và chỉ kéo dài trong thời gian ngắn làm cho người bệnh có cảm giác khó chịu và bực mình.
- Đau nửa đầu: Cơn đau nửa đầu làm người bệnh đau đầu dữ dội, đau dồn dập, mức độ đau từ vừa đến nặng và chỉ xuất hiện ở một bên đầu. Người bị đau nửa đầu thường nhạy cảm với ánh sáng, tiếng ồn. Đau đầu buồn nôn, nôn mửa có thể xảy ra khi bệnh nhân bị đau căng đầu. Cơn đau loại này thường làm cho tình trạng đau đầu kéo dài có thể diễn ra từ vài giờ đến vài ngày và có thể lặp đi lặp lại.
- Đau từng cơn: Người bệnh thấy đau nhức nhối, thường khu trú ở một bên mắt. Cơn đau bắt đầu từ một bên đầu, sau đó trở nặng và có thể kéo dài từ 15 phút đến 3 giờ, có thể kèm với các triệu chứng sưng mắt, chảy nước mắt, đỏ và nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi chỉ ở bên phần đầu bị ảnh hưởng.
Phương pháp điều trị
Việc đầu tiên cần thiết nhất khi bị đau đầu là người bệnh cần dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn và tránh căng thẳng tâm lý. Sau đó, tùy vào nguyên nhân gây đau nhức, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp cho người bệnh. Nếu cơn đau do một bệnh lý nào đó gây ra, phương pháp điều trị sẽ tập trung vào giải quyết bệnh lý gây đau đầu. Khi bệnh tình thuyên giảm, các cơn đau cũng sẽ dần biến mất.
Sử dụng thuốc
Tình trạng đau căng đầu thường đáp ứng tốt với thuốc giảm đau không kê đơn, chẳng hạn như aspirin, acetaminophen (Tylenol) hoặc ibuprofen (Advil). Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý rằng việc lạm dụng các loại thuốc này có thể dẫn đến tình trạng đau đầu mãn tính.
Đối với những cơn đau đầu thường xuyên hoặc nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh sử dụng các loại thuốc trị đau đầu theo toa.
Đối với chứng đau nửa đầu, bác sĩ có thể kê đơn Sumatriptan để giúp người bệnh kiểm soát tình trạng này.
Điều trị bệnh căn
Chủ yếu là tìm ra căn nguyên nhức đầu và điều trị nhằm xoá bỏ nguyên nhân đó, ví dụ: tăng huyết áp, viêm màng não…
Trong trường hợp đặc biệt đau đầu sau chọc ống sống thắt lưng: dự phòng bằng cách dùng kim có đường kính nhỏ và để người bệnh nằm sấp 1 – 2 giờ rồi tiếp tục nằm bất động trên giường 24 giờ sau khi chọc.
Ngoài ra còn một số biện pháp điều trị khác như:
- Phương pháp vật lý: Sử dụng phương pháp chườm đá khi sốt cao, xoa bóp, day huyệt.
- Châm cứu các huyệt: thái dương, ấn đường, bách hội, đầu duy. Cần chú ý tất cả các biện pháp trên đều tiến hành trên cơ sở liệu pháp tâm lý.
- Liệu pháp châm cứu: Việc đưa kim châm đặc biệt vào các huyệt đạo của cơ thể có thể giúp giảm đau và giải tỏa căng thẳng
- Liệu pháp hành vi nhận thức: Là một phương pháp trị liệu tâm lý giúp người bệnh kiểm soát tốt hơn các tình huống căng thẳng trong cuộc sống.
- Thiền định: Có tác dụng giải tỏa căng thẳng, cải thiện giấc ngủ và kiểm soát cơn đau
Các phương pháp phòng ngừa cơn đau đầu hiệu quả
Để hạn chế gặp phải triệu chứng khó chịu, bạn có thể tham khảo một số phương pháp phòng ngừa bệnh như sau:
- Hạn chế đến những nơi có tiếng ồn lớn, ánh sáng chói như xem phim ở rạp chiếu phim, nhìn trực tiếp ánh nắng mặt trời vì đây đều là tác nhân gây ra tình trạng đau nửa đầu.
- Kiểm soát căng thẳng, nghỉ ngơi hợp lý trước và sau những giờ làm việc mệt mỏi
- Thực hiện các bài tập thể dục như đi bộ, yoga, chạy bộ, bơi lội khoảng 30 phút mỗi ngày để giải tỏa áp lực và tăng cường sức khỏe toàn thân.
- Ngủ đủ giấc và đúng giờ (7-8 tiếng) để cải thiện tinh thần, giảm tình trạng đau đầu, mệt mỏi và tăng hiệu suất làm việc hơn.
- Nói “không” với chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, cafein… bởi đây là những thực phẩm làm trầm trọng cơn đau đầu khó chịu cho bệnh nhân
- Không tự ý dùng thuốc giảm đau nếu chưa có sự chỉ định của bác sĩ
- Uống đủ 2-2,5 lít nước mỗi ngày để giảm thiểu tình trạng choáng váng, chóng mặt và nhức đầu.