Dây rốn bình thường ở thai nhi chứa hai động mạch rốn và một tĩnh mạch rốn nằm trong lớp thạch Wharton. Dây rốn một động mạch là một trong những bất thường dây rốn thường gặp, có khả năng gây nguy hiểm đến sức khỏe của thai nhi nếu không được phát hiện sớm.
Dây rốn một động mạch là gì?
Dây rốn một động mạch xuất hiện trong khoảng 1% thai kỳ, khi đó dây rốn chỉ gồm hai mạch máu. Tần suất bắt gặp dây rốn một động mạch cao hơn ở những thai kỳ đa thai so với đơn thai. Bất thường dây rốn một động mạch có thể xuất hiện một cách đơn độc hoặc phối hợp với những dị tật ở những cơ quan khác như hệ tim mạch, thần kinh, tiết niệu và hệ xương hoặc là dấu hiệu gợi ý của các bất thường nhiễm sắc thể.
Nếu chỉ tồn tại đơn độc, dây rốn một động mạch có tiên lượng tốt, sức khỏe và sự phát triển của thai nhi được xem như bình thường. Nhờ vào sự phát triển của các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, dây rốn một động mạch hoàn toàn có thể được phát hiện trước sinh, cùng với những khuyết tật bẩm sinh khác nếu có. Dây rốn một động mạch được xác định chắc chắn nhất bằng cách kiểm tra sau khi trẻ được sinh ra.
Nguyên nhân gây bất thường dây rốn
Nguyên nhân của bất thường dây rốn một động mạch chưa được hiểu rõ. Nhiều tác giả đồng thuận với các giả thuyết giải thích sự xuất hiện của dây rốn một động mạch như sau:
- Sự không phát triển của một động mạch rốn ngay từ đầu thai kỳ.
- Sự thoái triển của một trong hai động mạch rốn trong quá trình phát triển của thai kỳ. Nghĩa là ngay từ khi hình thành, dây rốn gồm 3 mạch máu như bình thường nhưng một động mạch rốn sẽ biến mất về sau.
- Dây rốn một động mạch có thể là một bất thường đơn độc hoặc là biểu hiện của các hội chứng bất thường nhiễm sắc thể khác như hội chứng Down, hội chứng Edwards.
Các yếu tố nguy cơ
Dây rốn một động mạch có thể xảy ra ở bất kỳ thai kỳ nào. Tuy nhiên có một số yếu tố có thể làm tăng khả năng này lên, có thể bao gồm:
- Đa thai.
- Dân tộc da trắng.
- Thai là bé gái.
- Mẹ trên 40 tuổi.
- Mẹ bị đái tháo đường hoặc huyết áp cao.
- Mẹ hút thuốc.
Tuy nhiên, thực tế dây rốn một động mạch có thể xảy ra ngay cả khi mẹ hoàn toàn không có các yếu tố trên.
Dây rốn một động mạch ảnh hưởng tới bé
Đa phần tình trạng này không ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của em bé. Có nhiều em bé có một động mạch rốn và vẫn sinh ra khỏe mạnh bình thường.
Tuy nhiên, một số trẻ lại có kèm theo dị tật bẩm sinh. Các dị tật bẩm sinh có thể bảo gồm: dị tật về tim, thận, dị tật cột sống.
Dây rốn hai mạch máu cũng có thể liên quan đến một hội chứng di truyền được gọi là VATER. Đây là một hội chứng gồm nhiều loại dị tật có thể xuất hiện trên em bé như:
- Bất thường hay dị tật cột sống.
- Teo hậu môn.
- Bất thường tim mạch, thường là thông liên thất.
- Lỗ dò thực quản – khí quản.
- Teo thực quản.
- Dị tật ở thận thận.
- Dị tật chi, khuyết chi.
Tình trạng dây rốn hai mạch máu cũng có thể gây ra thai chậm tăng trưởng trong tử cung. Ngoài ra có thể làm tăng nguy cơ sinh non hoặc thai lưu trong bụng mẹ. Bác sĩ sẽ thảo luận về những rủi ro cá nhân với mẹ và đưa ra kế hoạch thai nghén phù hợp.
Xử trí chuyện dạ dây rốn một động mạch
Dây rốn một động mạch là một bất thường có tiên lượng tốt nếu nó chỉ xuất hiện đơn độc và không kèm theo dị tật bẩm sinh nào khác. Phụ nữ mang thai được phát hiện có dây rốn một động mạch cần được tư vấn đúng về tiên lượng và các cách xử trí hợp lý. Khi bước vào giai đoạn chuyển dạ, một số nguyên tắc sau cần được tuân thủ tốt ở những thai kỳ có dây rốn một động mạch:
- Dây rốn một động mạch không phải là một chỉ định mổ lấy thai.
- Sinh thường theo ngã âm đạo có thể được theo dõi như một thai kỳ bình thường.
- Tim thai cần được theo dõi sát.
- Nên tiến hành khảo sát lại về hệ tim mạch và tiết niệu sau khi trẻ được sinh ra.
- Thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ.
Dây rốn một động mạch là một trong những bất thường dây rốn thường gặp, có khả năng gây nguy hiểm đến sức khỏe của thai nhi nếu không được phát hiện sớm. Do đó, mẹ bầu khi mang thai cần khám thai định kỳ và không nên bỏ qua các giai đoạn tầm soát các dị tật của thai nhi.
