Dậy thì sớm ở bé gái đang ngày càng phổ biến, đây là dấu hiệu cảnh báo cho thấy cha mẹ nên lưu ý chăm sóc, chia sẻ và cần thiết phải điều trị cho trẻ. Nhiều bậc phụ huynh lo lắng, dậy thì sớm gây nhiều ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ.
Dậy thì sớm là gì?
Nhiều phụ huynh quan tâm thế nào là dậy thì sớm. Dậy thì sớm là tình trạng phát triển các đặc tính sinh dục sớm hơn bình thường (ở bé gái là trước 8 tuổi, có kinh trước 9 tuổi; ở bé trai là trước 9 tuổi).
Đặc biệt, cha mẹ cần phân biệt rõ tình trạng dậy thì thực thụ với chứng vú phát triển sớm – một rối loạn lành tính trong đó ngực phát triển đơn thuần, không đi kèm với các dấu hiệu dậy thì khác.
Nguyên nhân dẫn tới dậy thì sớm ở trẻ
Phần lớn các trường hợp dậy thì sớm ở trẻ hiện nay không có nguyên nhân cụ thể mà chỉ đơn thuần là sự trưởng thành trước thời hạn. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ gây ra biến đổi này, đó là:
- Trẻ mắc bệnh u não, u nang buồng trứng, u tinh hoàn, các bệnh tuyến giáp.
- Dậy thì sớm phổ biến ở bé gái hơn bé trai.
- Lượng estrogen đưa vào cơ thể trẻ quá nhiều qua thực phẩm, đồ nhựa,…
- Nguyên nhân huyết thống.
- Do thuốc.
Dấu hiệu nhận biết trẻ dậy thì sớm
Các dấu hiệu của quá trình dậy thì bắt đầu trước 8 tuổi ở trẻ gái và trước 9 tuổi ở trẻ trai được coi là dậy thì sớm. Bao gồm:
- Ngực phát triển và bắt đầu có kinh nguyệt ở bé gái.
- Tinh hoàn và dương vật to ra, lông mặt và giọng nói trầm hơn ở bé trai.
- Lông mu hoặc lông nách.
- Phát triển chiều cao nhanh chóng.
- Mụn.
- Mùi cơ thể người lớn,…
Dậy thì sớm ảnh hưởng đến trẻ
- Ảnh hưởng chiều cao: Trẻ dậy thì sớm ban đầu tuy phát triển chiều cao nhanh nhưng sau đó sẽ tăng chậm lại và lùn hơn các bạn đồng trang lứa.
- Ảnh hưởng tâm lý trẻ: Trẻ dậy thì sớm sẽ mặc cảm về sự phát triển lạ lùng của cơ thể khi so sánh các bạn cùng tuổi.
- Nguy cơ bị lạm dụng tình dục do chưa biết tự bảo vệ.
Chính vì vậy, việc phát hiện dậy thì sớm ở trẻ rất quan trọng.
Chẩn đoán và điều trị dậy thì sớm
Ngay khi thấy con có các dấu hiệu dậy thì sớm, ba mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay để được điều trị kịp thời:
- Bé gái: Ngực to (có quả trám), chiều cao tăng nhanh (có thể cao vượt trội các bạn đồng trang lứa trong một thời gian ngắn), mọc lông… Các biểu hiện trên phát triển trước 8 tuổi hoặc hành kinh trước 9.5 tuổi…
- Bé trai: Tăng nhanh kích thước cơ quan sinh dục, mọc lông, trẻ bể tiếng, phát triển chiều cao… trước 9 tuổi.
Để chẩn đoán chính xác tình trạng dậy thì sớm ở trẻ, bác sĩ sẽ cần khám và chỉ định thực hiện nhiều xét nghiệm quan trọng như siêu âm bụng, tử cung, buồng trứng và xét nghiệm máu về nội tiết (nếu cần), chụp X-quang tuổi xương bàn tay để đánh giá mức độ phát triển của xương để chẩn đoán dậy thì sớm và dự đoán chiều cao tương lai.
Trẻ dậy thì sớm nên làm thế nào
Dậy thì sớm ở bé gái đang ngày càng phổ biến, đây là dấu hiệu cảnh báo cho thấy cha mẹ nên lưu ý chăm sóc, chia sẻ và cần thiết phải điều trị cho trẻ. Nhiều bậc phụ huynh lo lắng, dậy thì sớm gây nhiều ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ.
Điều trị dậy thì sớm sẽ tùy thuộc vào kết quả thăm khám của trẻ. “không phải trường hợp sớm dậy thì nào cũng sẽ cần điều trị, nếu nguyên nhân dậy thì có ảnh hưởng xấu đến trẻ, đe dọa sự phát triển về chiều cao và gây các rối loạn tâm sinh lý của trẻ bác sĩ sẽ có những biện pháp can thiệp”.
Các yếu tố quyết định trong chỉ định điều trị cho trẻ bao gồm:
- Tuổi của trẻ tại thời điểm được chẩn đoán.
- Dự đoán chiều cao của trẻ lúc trưởng thành: Đây là yếu tố quan trọng nhất để quyết định các phương án điều trị.
- Những ảnh hưởng tâm sinh lý đối với trẻ.
Sau khi thăm khám nếu các bác sĩ chuyên khoa nhận thấy việc điều trị mang lại nhiều lợi ích cho trẻ, bác sĩ sẽ trao đổi cùng gia đình để có những phác đồ và mục tiêu đặt ra để có thể đạt được hiệu quả điều trị.
Cách phòng ngừa dậy thì sớm
Để phòng ngừa dậy thì sớm ở trẻ thì chế độ sinh hoạt, ăn uống đủ chất, khoa học sẽ được xem là chìa khóa vàng mà bố mẹ cần bỏ túi một số “bí quyết” như:
- Chế độ dinh dưỡng khoa học, hợp lý: Một thực đơn dinh dưỡng đầy đủ với cân bằng đủ nhóm chất được xem là chìa khóa vàng giúp trẻ phát triển một các tự nhiên. Bố mẹ nên chọn lọc trong việc lựa chọn thực phẩm, chọn lựa những nguồn thực phẩm tươi mới, không chứa chất biến đổi gen, hạn chế các thực phẩm đóng hộp, đồ ăn nhanh, thực phẩm quá nhiều dầu mỡ, chất béo cùng hàm lượng đường cao. Bên cạnh đó bố mẹ nên chọn nguồn thực phẩm có nguồn gốc uy tín, được kiểm nghiệm bởi cục vệ sinh an toàn thực phẩm.không chứa hormone tăng trưởng.
- Tích cực tạo thói quen vận động, tham gia các hoạt động thể thao cho trẻ: Tỷ lệ trẻ béo phì và dậy thì sớm ngày càng gia tăng, việc luyện tập thể lực ít nhất 30 phút/ ngày cùng với những bộ môn như đá bóng, bơi lội, nhảy dây, chạy… không chỉ giúp trẻ cải thiện thể lực, giải phóng năng lượng và còn hỗ trợ phát triển tầm vóc và sức khỏe xương.
- Thận trọng trong việc cho trẻ tiếp xúc với các sản phẩm kem, mỹ phẩm hoặc thuốc có estrogen và testosterone,điều này sẽ ảnh hưởng đến sự cân bằng hormone sinh dục.
Dậy thì sớm đang có xu hướng tăng lên trong những năm gần đây. Bố mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng nguy hiểm này và có những quan tâm, lưu ý đến sự phát triển của trẻ nhiều hơn. Ngoài việc cho trẻ đi thăm khám nếu có dấu hiệu dậy thì sớm, bố mẹ cần dành thời gian tâm sự, chia sẻ để trẻ có thể giải tỏa những gánh nặng về tâm lý, tránh để xảy ra những hậu quả nghiêm trọng.
