Bệnh tiểu đường thai kỳ là bệnh lý nguy hiểm và có thể để lại biến chứng cho cả mẹ và thai nhi. Tuy nhiên, tiểu đường thai kỳ hoàn toàn có thể kiểm soát bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý.
Tiều đường thai kỳ ảnh hưởng đến mẹ và thai nhi
Tiểu đường thai kỳ chỉ xảy ra ở phụ nữ mang thai, bệnh có thể để lại biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.
Ảnh hưởng đối với mẹ:
- Người mẹ bị đái tháo đường ở lần mang thai trước hoặc sẽ nặng hơn nếu như mẹ đã bị bệnh tiểu đường từ trước khi mang thai.
- Tăng cân nhiều, trên 20kg, đa phần thai to, đa ối, em bé khi sinh ra có cân nặng trên 4kg.
- Ăn nhiều, uống nhiều và tiểu nhiều, trong nước tiểu có đường, dễ bị nấm candida tái phát nhiều lần.
- Nhiễm trùng, viêm bể thận, viêm thận hay băng huyết sau sinh.
- Sẩy thai nhiều lần liên tiếp hoặc thai chết lưu không rõ lý do.
Ảnh hưởng đối với thai nhi:
- Thai nhi có thể bị dạng, dị tật bẩm sinh về cơ, thần kinh,…
- Do kích thước thai to nên sinh ra dễ bị gãy xương, hay gặp sang chấn khi sinh thường và khi sinh mổ.
- Tiểu đường thai kỳ làm tăng tỷ lệ tử vong của thai nhi và em bé sơ sinh trong tuần đầu tiên sau khi chào đời gấp 2 – 5 lần so với bình thường.
- Em bé có thể bị suy hô hấp, hạ đường huyết, hạ canxi và có nguy cơ bị đái tháo đường do di truyền.
Nguyên tắc xây dựng chế độ dinh dưỡng cho bà bầu tiểu đường
Các mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ cần tuân thủ theo nguyên tắc dinh dưỡng dưới đây:
- Hạn chế tối đa thực phẩm chứa nhiều đường, tinh bột vì sẽ dẫn đến sự phá vỡ cân bằng đường huyết do insulin trong cơ thể không thể chuyển hóa hết lượng đường nạp từ ngoài vào.
- Bổ sung đạm thông qua các thực phẩm như ức gà, cá, trứng hoặc lòng trắng trứng.
- Tích cực ăn nhiều rau củ quả, trái cây tươi, ăn rau luộc thay vì rau xào.
- Ăn chậm, nhai kỹ, ăn đúng giờ.
- Chia khẩu phần ăn mỗi bữa, tránh ăn quá nhiều. Ăn đúng giờ, không bỏ bữa.
- Không nên thay đổi số lượng thức ăn và các món trong thực đơn quá nhanh.
- Không bỏ bữa, không để bụng quá no hoặc quá đói.
Tiểu đường thai kỳ nên ăn gì?
Nên ăn các nhóm thực phẩm
- Tinh bột: Tinh bột là nguồn năng lượng được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm. Hầu hết tinh bột đều thủy phân thành đường (glucose). Bạn cần ăn tinh bột để có sức khỏe tốt và giúp thai nhi khỏe mạnh. Tuy nhiên, ăn nhiều tinh bột quá mức sẽ làm tăng đường huyết.
- Nhóm chất đạm: Mẹ bầu nên ăn cá, thịt nạc, các loại đậu, trứng, sữa, bởi đây đều là thực phẩm giàu chất đạm, tốt cho sức khỏe của mẹ và thai nhi.
- Nhóm chất béo: Mẹ bầu nên sử dụng các loại thịt nạc giàu chất đạm như thịt gia cầm, thịt bò, thịt lợn và cá. Ngoài ra, nên ăn các loại hạt có dầu, sử dụng dầu thực vật để chiên xào, nấu nướng.
- Nhóm rau củ: Mẹ bầu nên ăn ít nhất 500 – 600g rau xanh mỗi ngày. Theo đó, nên ăn rau trước các bữa chính để hạn chế tình trạng tăng đường huyết sau khi ăn, bởi rau xanh là nguồn cung cấp chất xơ, đồng thời có tác dụng ngăn ngừa hấp thu chất tinh bột.
- Nhóm trái cây: Mẹ bầu nên chọn loại trái cây ít ngọt và có chỉ số đường huyết thực phẩm thấp như dưa gang, bơ, dâu, thanh long, bưởi, cam ta, sơ ri, kiwi xanh,… Mẹ bầu có thể sử dụng hoa quả sau bữa ăn và nên ăn cả phần cái để tận dụng chất xơ có trong các loại hoa quả.
- Nhóm sữa và các thực phẩm từ sữa: Nhóm sữa và các thực phẩm từ sữa là nguồn cung cấp năng lượng giàu canxi và đạm cùng nhiều các dưỡng chất khác. Tuy nhiên để tránh lượng đường huyết tăng cao, mẹ bầu nên sử dụng sữa tách béo/ít béo, sữa tươi không đường, phô mai,…
Không nên các thực phẩm
Hạn chế tối đa những loại thực phẩm không có lợi như sau:
- Những loại thực phầm dễ tăng đường huyết như: bánh kẹo, kem, chè, trái cây quá ngọt…
- Không nấu thức ăn quá mặn và không ăn thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm đóng hộp.
- Hạn chế ăn đồ ăn chiên xào nhiều dầu mỡ, thực phẩm có nhiều chất béo.
- Hạn chế sử dụng nước ngọt, đồ uống có ga và có chất kích thích.
Lưu ý khi chăm sóc chế độ dinh dưỡng bà bầu bị tiểu đường
Việc duy trì một chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp mẹ bầu có thể kiểm soát tốt lượng đường huyết cũng như hạn chế được tối đa biến chứng do tiểu đường thai kỳ gây ra. Theo đó, mẹ bầu nên chú ý về chế độ ăn như sau:
- Nên phân chia các bữa ăn thành các bữa ăn phụ và bữa ăn chính, thời gian cách nhau từ 2 – 3 giờ đồng hồ.
- Chia đều lượng tinh bột để duy trì lượng đường huyết ổn định.
- Xem kích thước phần ăn, không cần phải “ăn cho hai người”. Kích thước khẩu phần sẽ có ảnh hưởng lớn nhất đến mức đường huyết của bạn.
- Trong cả bữa ăn phụ và bữa ăn chính cần có một số chất đạm lành mạnh để kiểm soát lượng đường huyết và duy trì năng lượng cho cả ngày.
- Ăn nhiều rau, củ không tinh bột, không đường mỗi ngày để cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ tốt cho bạn và em bé.
- Trong các bữa ăn phụ nên chọn các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp như sữa không đường, sữa chua, phô mai, sữa đậu nành hoặc các loại hạt dinh dưỡng.
- Hạn chế sử dụng các các thực phẩm chứa nhiều muối như xúc xích, mì ăn liền, khoai tây chiên, thức ăn đông lạnh.
- Uống đầy đủ nước và nghỉ ngơi hợp lý điều độ.
- Khi bị tiểu đường thai kỳ, lượng đường huyết của thai phụ có xu hướng tăng vào buổi sáng. Vì thế nên hạn chế ăn tinh bột vào bữa sáng.
Tiểu đường thai kỳ là một bệnh lý thường gặp ở phụ nữ mang thai, tuy nhiên do những ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe, mẹ bầu nên duy trì một chế độ dinh dưỡng hợp lý, đồng thời tránh một số các thực phẩm có chỉ số đường huyết thực phẩm cao làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ. Để đảm bảo đúng lượng dưỡng chất cần thiết bạn nên cần lên một kế hoạch dinh dưỡng về chế độ ăn cho người bị tiểu đường. Tính toán hợp lý các chỉ số là bước đầu tiên để bạn kiểm soát đường huyết cũng như duy trì sức khỏe suốt thai kỳ.
