Hội chứng Sudeck là bệnh hiếm gặp, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất trong độ tuổi từ 40 đến 60. Bệnh xảy ra thường xuyên ở nữ giới hơn nam giới.
Hội chứng Sudeck là gì?
Hội chứng Sudeck hay đau loạn dưỡng do thần kinh giao cảm là tình trạng đau và loạn dưỡng do rối loạn chức năng hệ thần kinh giao cảm, dẫn tới mất canxi nặng của xương, khiến khả năng vận động giảm sút. Bệnh có các triệu chứng điển hình như đau bỏng, sưng nề chi, các rối loạn dưỡng trên da như teo da, tăng tiết mồ hôi đi kèm các dấu hiệu rối loạn vận mạch.
Nguyên nhân gây bệnh đau loạn dưỡng do thần kinh giao cảm
Cơ chế của hội chứng đau loạn dưỡng: Khi có những kích thích đau thường xuyên, mạn tính từ khu vực ngoại vi, phản xạ thần kinh giao cảm tại khu vực tủy sống có khả năng bị rối loạn. Do vùng thần kinh giao cảm này rối loạn nên gây ra những rối loạn giao cảm tại khu vực ngoại vi.
Hội chứng Sudeck thường xảy ra sau nguyên nhân có tính kích hoạt. Những nguyên nhân phổ biến gồm:
- Chấn thương vai, tay, cổ; những bệnh lý vùng khớp vai; thoái hóa cột sống cổ.
- Chấn thương khớp gối hay sau phẫu thuật khớp gối dưới nội soi.
- Sau khi thực hiện phẫu thuật.
- Hội chứng ống cổ tay, bệnh nhồi máu cơ tim, đột quỵ não và ung thư vú.
- Đang dùng những thuốc điều trị lao, những nhóm thuốc barbiturat.
Khi bị gãy đầu dưới xương quay hay gãy xương cẳng tay đoạn ⅓ dưới mà không được điều trị, nắn chỉnh hoàn hảo về mặt giải phẫu, người bệnh có khả năng bị cal lệch. Tư thế cal lệch trục gây chèn ép bó mạch thần kinh vùng cổ tay, kích thích đau mạn tính. Đây là yếu tố kích hoạt hội chứng Sudeck.
Đối tượng nguy cơ bệnh Hội chứng Sudeck
Một số đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh, bao gồm:
- Bệnh nhân mắc hội chứng ống cổ tay.
- Người bị chấn thương hoặc bệnh lý vùng cột sống cổ, chấn thương vùng vai.
- Người từng chấn thương vùng cổ tay, chấn thương xương cẳng tay đoạn 1/3 dưới.
- Người đã bị đột quỵ não, nhất là trong 1-6 tháng.
- Bệnh nhân mắc các bệnh nội tiết, đái tháo đường, các bệnh tim mạch.
Biểu hiện của đau loạn dưỡng
Sự khởi đầu của các triệu chứng hội chứng Sudeck có thể diễn ra nhanh chóng hoặc dần dần. Hơn một nửa số bệnh nhân có thể có dấu hiệu liên quan đến cả hai bên của cơ thể. Mỗi giai đoạn có một đặc trưng triệu chứng riêng, gồm có:
- Giai đoạn cấp tính (3-6 tháng): Rát, đỏ bừng, tái nhợt, đổ mồ hôi, sưng, đau và nhạy cảm. Giai đoạn này có thể cho thấy những thay đổi sớm của loãng xương trên phim chụp X-quang.
- Giai đoạn loạn dưỡng (3-6 tháng): Những thay đổi ban đầu trên da như da sáng bóng, dày và co thắt với đau dai dẳng, nhưng sưng và đỏ bừng giảm.
- Giai đoạn teo (có thể tồn tại lâu dài): Mất chuyển động và chức năng của bàn tay hoặc bàn chân có liên quan đến co thắt (bị cong vẹo do quá trình sẹo hóa), làm mỏng các lớp mỡ dưới da. Chụp X-quang có thể cho thấy tình trạng loãng xương nghiêm trọng.
Chuẩn đoán đau loạn dưỡng
Thông thường, các bác sĩ ban đầu không biết cơn đau của bạn là do loạn dưỡng giao cảm Sudeck. Khi cơn đau không biến mất hoặc nặng hơn so với loại chấn thương xảy ra, nó có thể là dấu hiệu đầu tiên của hội chứng này.
Không có xét nghiệm đơn lẻ nào có thể cho bác sĩ biết bạn có mắc hội chứng Sudeck hay không. Thay vào đó, bác sĩ sẽ dựa vào khám thực thể và thu thập bệnh án. Ngoài ra, một vài xét nghiệm có thể cung cấp manh mối để xem bạn có dấu hiệu nào của tình trạng này hay không, bao gồm:
- Chụp xương: Xét nghiệm này có thể phát hiện các dấu hiệu bào mòn các đầu xương hoặc các vấn đề với lưu lượng máu.
- Chụp MRI: Bác sĩ có thể yêu cầu chụp MRI để quan sát bên trong cơ thể, đặc biệt là các mô để tìm những thay đổi đáng chú ý.
- Kiểm tra mồ hôi: Xét nghiệm này có thể cho bác sĩ biết nếu tình trạng đổ mồ hôi nhiều hơn ở một bên cơ thể so với bên kia.
- Kiểm tra nhiệt độ: Loại kiểm tra hệ thống thần kinh giao cảm này nhằm kiểm tra nhiệt độ hoặc lưu lượng máu ở vị trí chấn thương so với các phần khác của cơ thể.
- Chụp X-quang thường được yêu cầu nếu hội chứng ở giai đoạn sau, nhằm xác định tình trạng mất khoáng chất trong xương.
Biện pháp điều trị bệnh đau loạn dưỡng
Phát hiện sớm bệnh là chìa khóa trong việc kiểm soát hội chứng này. Phát hiện bệnh càng sớm, điều trị càng hiệu quả, cũng có một số người bệnh không đáp ứng với phương pháp chữa trị nào.
Hiện nay chưa có cách chữa khỏi hội chứng Sudeck mà chỉ dừng lại ở việc giảm triệu chứng. Gồm có:
Một số loại thuốc mà bác sĩ có thể đề nghị bao gồm:
- Các loại kem gây tê như lidocaine.
- Thuốc chống trầm cảm.
- Thuốc chống viêm không steroid, được gọi là NSAIDs.
- Thuốc chống co giật có thể giúp điều trị đau.
- Corticosteroid như methylprednisolone (Medrol) hoặc prednisolone (AsmalPred Plus) để điều trị sưng.
- Thuốc xịt mũi chống mất xương.
- Thuốc tiêm chặn dây thần kinh.
- Thuốc giảm đau như oxycodone (OxyContin), morphine (Avinza).
- Các thuốc không cần toa như aspirin, ibuprofen hay naproxen để giảm đau.
Các cách khác để điều trị triệu chứng bao gồm:
- Đặt các điện cực trên tủy sống và gây ra các cú sốc điện nhỏ để giảm đau.
- Vật lý trị liệu giúp bạn di chuyển dễ dàng hơn và giảm đau.
- Liệu pháp tâm lý có thể dạy cho bạn các phương pháp thư giãn.
- Nẹp đỡ giúp giảm đau tay.
Nếu cơn đau không hết, ngay cả sau khi điều trị hội chứng Sudeck, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cắt dây thần kinh giao cảm. Trong quá trình này, bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt bỏ một số dây thần kinh nhất định xung quanh các mạch máu để giúp cải thiện lưu lượng máu.
