Mạch máu tiền đạo là biến chứng hiếm gặp trong thai kỳ với tỷ lệ mắc chỉ 4/10.000 ca. Tuy nhiên, đây là biến chứng rất nguy hiểm có thể cướp đi sinh mạng của trẻ sơ sinh nếu không được chẩn đoán, can thiệp điều trị kịp thời.
Mạch máu tiền đạo là gì?
Mạch máu tiền đạo được định nghĩa là mạch máu của thai, có thể là động mạch hay tĩnh mạch, không nằm trong bánh nhau hoặc dây rốn, mà hiện diện gần lỗ trong cổ tử cung. Những mạch máu này có nguy cơ vỡ, khi ối vỡ tự nhiên hoặc bấm ối, dẫn đến thai bị xuất huyết và tử vong. Một vài nghiên cứu cho thấy mạch máu tiền đạo không được chẩn đoán thuộc nhóm nguy cơ cao dẫn đến chết lưu, tử vong sơ sinh và chu sinh. Do đó, nếu được chẩn đoán trước sinh có thể ngăn ngừa được những rủi ro này.
Nguyên nhân gây ra tình trạng mạch máu tiền đạo
Sa dây rốn là một trong những nguyên nhân gây ra hiện tượng mạch máu tiền đạo khi mang thai. Đây là tình trạng dây rốn đi vào màng, dẫn đến các mạch máu không được bảo vệ bởi nhau thai.
Ngoài ra, một nguyên nhân khác có thể là do nhau thai hai bên, trong đó nhau thai chia làm hai mảnh. Với những trường hợp này, các mạch không được bảo vệ ở nơi giao nhau giữa hai thùy.
Bên cạnh các nguyên nhân kể trên thì còn có rất nhiều nguyên nhân khác như:
- Mang đa thai.
- Thụ tinh trong ống nghiệm.
- Đã từng sinh mổ.
- Đã từng phẫu thuật tử cung trước đó.
Dấu hiệu mạch máu tiền đạo
Trong nhiều trường hợp, không có triệu chứng của mạch máu tiền đạo, thông thường:
- Phụ nữ bị chảy máu âm đạo không đau khi màng vỡ, thường là ngay sau khi bắt đầu chuyển dạ.
- Nhịp tim của thai nhi thường chậm.
Chẩn đoán hiện tượng mạch máu tiền đạo
Mạch máu tiền đạo có thể được chẩn đoán bằng cách siêu âm đầu dò kết hợp với siêu âm Doppler. Bác sĩ khuyến nghị thực hiện siêu âm mạch máu tiền đạo cho các thai phụ có nguy cơ cao đặc biệt các bà mẹ được chẩn đoán có nhau cài răng lược hoặc có các dấu hiệu cảnh báo mắc phải hiện tượng này. Chẩn đoán sớm sẽ giúp bác sĩ có biện pháp can thiệp kịp thời, đảm bảo trẻ được sinh ra an toàn và khỏe mạnh, giảm nguy cơ tai biến cho bà mẹ.
Biện pháp điều trị bệnh
Không có biện pháp ngăn chặn tình trạng mạch máu tiền đạo nhưng sản phụ có thể phòng ngừa các tai biến của bệnh nếu khám thai định kỳ, chẩn đoán và điều trị kịp thời trước sinh. Việc theo dõi và điều trị bao gồm:
- Siêu âm thường xuyên để theo dõi quá trình phát triển của thai nhi, đảm bảo mạch máu không bị vỡ hay chảy máu.
- Để vùng chậu được nghỉ ngơi, không nên quan hệ tình dục, không đặt bất cứ thứ gì vào âm đạo trừ khi siêu âm. Đồng thời, thai phụ nên nghỉ ngơi nhiều, tránh làm việc hoặc vận động quá sức.
- Nhập viện khi được 30 – 32 tuần để theo dõi chặt chẽ sức khỏe của mẹ và bé.
- Có thể sử dụng thuốc steroid để giúp phổi của trẻ trưởng thành nhanh hơn nếu cần cho bé sinh sớm.
- Sử dụng thuốc chống co thắt để ức chế quá trình chuyển dạ.
Với trường hợp không phát hiện mạch máu tiền đạo trước sinh, khi bị vỡ ối kèm máu đỏ tươi, cần cân nhắc khả năng vỡ mạch máu tiền đạo và xử trí mổ khẩn cấp.
Chăm sóc phụ nữ mang thai bị mạch máu tiền đạo
- Chăm sóc trước sinh: Thai phụ được chẩn đoán phát hiện mạch máu tiền đạo cần nghỉ ngơi hoàn toàn trên giường, đặc biệt là trong 3 tháng cuối thai kỳ. Ngoài ra, bà bầu cần uống thuốc ức chế chuyển dạ để ngăn chặn các cơn co tử cung, kết hợp siêu âm thường xuyên để đảm bảo dây rốn không chèn ép, dùng thuốc steroid để kích thích phổi của trẻ phát triển nhanh.
- Chăm sóc trong thời gian chuyển dạ: Bác sĩ sẽ đề nghị sinh mổ ở tuần thứ 35 – 36 của thai kỳ để tránh các cơn co thắt tử cung làm vỡ các mạch máu dây rốn. Nếu vỡ mạch máu, trẻ bị mất nhiều máu, cần được truyền máu ngay lập tức.
- Chăm sóc sau khi sinh: Trẻ sơ sinh cần được kiểm tra ngay lập tức, có thể phải truyền máu. Đồng thời, sản phụ cũng được kiểm tra để xác định xem có dấu hiệu xuất huyết hay không.
Mạch máu tiền đạo không gây nguy hiểm cho người mẹ nhưng lại rất nguy hiểm cho bé và có thể dẫn đến tình trạng thai chết lưu. Việc được chẩn đoán sớm sẽ có lựa chọn can thiệp điều trị phù hợp, giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh. Thông thường, nếu được phát hiện sớm, chỉ có 3 trong số 100 trẻ sinh ra theo cách này cần truyền máu sau khi sinh. Tuy nhiên, bé có thể gặp phải các biến chứng do sinh non như phổi kém phát triển hoặc nhẹ cân. Song, một thực đơn đầy đủ dinh dưỡng giúp mẹ bầu tăng sức đề kháng, cải thiện sức khỏe.
