Mạch máu tiền đạo là biến chứng hiếm gặp trong thai kỳ với tỷ lệ mắc chỉ 4/10.000 ca. Tuy nhiên, đây là biến chứng rất nguy hiểm có thể cướp đi sinh mạng của trẻ sơ sinh nếu không được chẩn đoán, can thiệp điều trị kịp thời.
Mạch máu tiền đạo là gì?
Mạch máu tiền đạo được định nghĩa là mạch máu của thai, có thể là động mạch hay tĩnh mạch, không nằm trong bánh nhau hoặc dây rốn, mà hiện diện gần lỗ trong cổ tử cung. Những mạch máu này có nguy cơ vỡ, khi ối vỡ tự nhiên hoặc bấm ối, dẫn đến thai bị xuất huyết và tử vong. Một vài nghiên cứu cho thấy mạch máu tiền đạo không được chẩn đoán thuộc nhóm nguy cơ cao dẫn đến chết lưu, tử vong sơ sinh và chu sinh. Do đó, nếu được chẩn đoán trước sinh có thể ngăn ngừa được những rủi ro này.
Nguyên nhân gây ra tình trạng mạch máu tiền đạo
Sa dây rốn là một trong những nguyên nhân gây ra hiện tượng mạch máu tiền đạo khi mang thai. Đây là tình trạng dây rốn đi vào màng, dẫn đến các mạch máu không được bảo vệ bởi nhau thai.
Ngoài ra, một nguyên nhân khác có thể là do nhau thai hai bên, trong đó nhau thai chia làm hai mảnh. Với những trường hợp này, các mạch không được bảo vệ ở nơi giao nhau giữa hai thùy.
Bên cạnh các nguyên nhân kể trên thì còn có rất nhiều nguyên nhân khác như:
- Mang đa thai.
- Thụ tinh trong ống nghiệm.
- Đã từng sinh mổ.
- Đã từng phẫu thuật tử cung trước đó.
Dấu hiệu mạch máu tiền đạo
Trong nhiều trường hợp, không có triệu chứng của mạch máu tiền đạo. Thông thường, phụ nữ bị chảy máu âm đạo không đau khi màng vỡ, thường là ngay sau khi bắt đầu chuyển dạ. Nhịp tim của thai nhi thường chậm.
Phụ nữ mang thai nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu họ bị chảy máu âm đạo không đau. Một dấu hiệu cho thấy một người phụ nữ có thể có triệu chứng của bệnh là nếu máu rất tối, màu đỏ tía. Máu của thai nhi có lượng oxy thấp hơn tự nhiên so với mẹ. Vì vậy, nếu máu tối hơn so với những gì điển hình, nó có thể chỉ ra rằng nó đến từ thai nhi chứ không phải từ mẹ.
Biện pháp điều trị bệnh
- Nếu xác định được mạch máu tiền đạo trước sinh, kiểm tra thai định kỳ mỗi tuần đối với bệnh nhân ngoại trú khi thai được 32 tuần tuổi.
- Siêu âm đánh giá tăng trưởng của thai, thể tích nước ối.
- Non Stress test mỗi tuần trong 3 tháng cuối để phát hiện chèn ép rốn.
- Dùng thuốc trưởng thành phổi ở tuổi thai 28 đến 32 tuần.
- Nhập viện khi thai được 30-34 tuần, cho phép theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu chèn ép rốn, thực hiên Non stress test 2-3 lần/mỗi ngày.
- Theo dõi ngoại trú cũng là một lựa chọn thích hợp, đặc biệt là những thai phụ có cổ tử cung đóng dài, không chảy máu âm đạo, không có tiền sử sinh non và ở gần bệnh viện.
- Một số tác giả đề nghị đo chiều dài cổ tử cung để giúp đưa ra quyết định quản lý bệnh nhân ngoại trú và thời gian sinh.
Chăm sóc phụ nữ mang thai bị mạch máu tiền đạo
- Chăm sóc trước sinh: Thai phụ được chẩn đoán phát hiện mạch máu tiền đạo cần nghỉ ngơi hoàn toàn trên giường, đặc biệt là trong 3 tháng cuối thai kỳ. Ngoài ra, bà bầu cần uống thuốc ức chế chuyển dạ để ngăn chặn các cơn co tử cung, kết hợp siêu âm thường xuyên để đảm bảo dây rốn không chèn ép, dùng thuốc steroid để kích thích phổi của trẻ phát triển nhanh.
- Chăm sóc trong thời gian chuyển dạ: Bác sĩ sẽ đề nghị sinh mổ ở tuần thứ 35 – 36 của thai kỳ để tránh các cơn co thắt tử cung làm vỡ các mạch máu dây rốn. Nếu vỡ mạch máu, trẻ bị mất nhiều máu, cần được truyền máu ngay lập tức.
- Chăm sóc sau khi sinh: Trẻ sơ sinh cần được kiểm tra ngay lập tức, có thể phải truyền máu. Đồng thời, sản phụ cũng được kiểm tra để xác định xem có dấu hiệu xuất huyết hay không.
Mạch máu tiền đạo không gây nguy hiểm cho người mẹ nhưng lại rất nguy hiểm cho bé và có thể dẫn đến tình trạng thai chết lưu. Việc được chẩn đoán sớm sẽ có lựa chọn can thiệp điều trị phù hợp, giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh. Thông thường, nếu được phát hiện sớm, chỉ có 3 trong số 100 trẻ sinh ra theo cách này cần truyền máu sau khi sinh. Tuy nhiên, bé có thể gặp phải các biến chứng do sinh non như phổi kém phát triển hoặc nhẹ cân. Song, một thực đơn đầy đủ dinh dưỡng giúp mẹ bầu tăng sức đề kháng, cải thiện sức khỏe.
