Mang bầu đa thai được xem là niềm vui đối với hầu hết chị em phụ nữ. Tuy nhiên, mẹ bầu mang đa thai lại càng phải thận trọng hơn vì sự gia tăng các biến chứng nguy hiểm trong thai kỳ.
Mang đa thai là gì?
Nếu trong quá trình mang thai, thai phụ có từ hai thai trở lên trong tử cung thì được gọi là mang đa thai. Đây là kết quả của nhiều nang noãn được giải phóng trong chu kỳ kinh và mỗi noãn thụ tinh được một tinh trùng rồi phát triển thành nhiều phôi trong tử cung hoặc từ một trứng thụ tinh với một tinh trùng nhưng khi phân chia lại thành hai thai hoặc nhiều hơn.
Mang đa thai có thể thuộc một trong hai trường hợp sau:
- Đa thai cùng trứng: Là hiện tượng trứng sau khi được thụ tinh, trong quá trình phân chia tách làm 2 phôi hoặc nhiều phôi giống hệt nhau, từ đó phát triển thành các em bé giống hệt nhau.
- Đa thai khác trứng: Là hiện tượng 2 hoặc nhiều hơn 2 trứng cùng rụng một lúc và thụ tinh với 2 hoặc nhiều hơn 2 tinh trùng và phát triển thành những em bé khác nhau về hình dáng, màu da.
Nguyên nhân dẫn tới đa thai
Các yếu tố làm tăng khả năng mang đa thai của người mẹ gồm:
- Di truyền: Nếu bạn có mẹ hoặc chị/em gái từng mang đa thai, khả năng mang đa thai của bạn cũng tăng lên đáng kể.
- Tuổi tác: So với những thai phụ tuổi dưới 35, phụ nữ trên 35 tuổi có khả năng mang đa thai cao hơn.
- Tiền sử mang đa thai: Nếu trước đây từng mang đa thai, bạn hãy chuẩn bị tâm lý cho lần mang thai này, vì rất có thể bạn sẽ tiếp tục mang đa thai một lần nữa.
- Sử dụng sữa: Đã có nghiên cứu cho thấy phụ nữ uống nhiều sữa hoặc các sản phẩm từ sữa có khả năng mang đa thai. Điều này được giải thích do sữa kích thích cơ thể sản sinh nhiều hormone IGF hơn nên hàng tháng trứng sẽ rụng nhiều hơn.
- Chiều cao của người mẹ: Các bà mẹ có khả năng mang đa thai thường cao hơn phụ nữ khác khoảng 3cm. Ở những người này có hormone tăng trưởng IGF, làm buồng trứng của phụ nữ rụng nhiều trứng hơn. Tuy nhiên, điều này vẫn cần được nghiên cứu thêm để có kết luận chính xác.
- Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) có thể dẫn đến đa thai nếu có nhiều phôi được chuyển vào tử cung. Đa thai cùng trứng cũng có thể xảy ra nếu một phôi phân chia sau khi được chuyển.
- Việc sử dụng các loại thuốc hỗ trợ sinh sản để gây rụng trứng thường khiến nhiều trứng được giải phóng khỏi buồng trứng cùng lúc và có thể dẫn đến đa thai.
Triệu chứng khi mang đa thai
Ốm nghén nặng
Thống kê cho thấy thai phụ mang đa thai thường bị ốm nghén nhiều hơn so với những người mang thai đơn. Ngoài ra, các triệu chứng ốm nghén như buồn nôn, chán ăn, chóng mặt… còn xuất hiện khá sớm, trước khi thai phụ phát hiện mình có thai.
Kích thước tử cung lớn
Trong suốt thai kỳ, bác sĩ sẽ đo chiều cao tử cung của bạn như một cách ước tính tuổi thai cũng như sự phát triển của em bé. Mang đa thai có thể khiến tử cung của mẹ cao và rộng hơn so với thai đơn.
Tăng cân nhiều
Các bà mẹ mang song thai sẽ tăng nhiều hơn mẹ đơn thai từ 5 – 7kg. Con số này ở thai phụ mang từ 3 thai trở lên là 8 – 12kg hoặc hơn.
Những rủi ro khi mang đa thai
- Sinh non, tức là sinh trước tuần thứ 37 của thai kỳ. Trẻ sinh non thường cần sự chăm sóc đặc biệt.
- Thai nhi bị hạn chế tăng trưởng – thường là do tử cung chật chội không đủ chỗ cho các bé phát triển đầy đủ.
- Khi bào thai phát triển thì hiện tượng tăng huyết áp ở mẹ là phổ biến. Tuy nhiên, thai phụ cần phải được theo dõi chặt chẽ trong trường hợp huyết áp tăng quá cao.
- Bong nhau thai có hoặc không có xuất huyết.
- Nhau tiền đạo: Đây là tình huống mà nhau thai nằm một phần hoặc hoàn toàn choàng qua cổ tử cung và có khả năng ngăn thai nhi di chuyển xuống qua cổ tử cung.
- Người mẹ thiếu máu: Tùy thuộc vào lượng sắt và các tế bào hồng cầu trong máu của người mẹ mà có thể gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, khó thở và giảm lượng truyền ôxy ở các em bé.
- Trầm cảm: Đa thai làm tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh. Nếu bạn có cảm giác buồn bã, lo lắng hoặc tuyệt vọng đến mức không thể thực hiện các công việc hàng ngày, hãy thông báo cho bác sĩ ngay.
- Các rủi ro có thể xảy ra cho các em bé: Gồm chứng bại não, khó thở do phổi chưa trưởng thành, khó khăn trong việc duy trì nhiệt độ cơ thể và/hoặc lượng đường bình thường trong máu, ăn uống khó khăn, và bệnh vàng da.
- Các vấn đề liên quan đến thể tạng do sinh non.
Sự ảnh hưởng của đa thai đến sức khỏe của mẹ và bé
Tiền sản giật
Là một rối loạn huyết áp thường bắt đầu sau 20 tuần mang thai hoặc sau khi sinh con. So với các mẹ bầu mang đơn thai, nó xảy ra thường xuyên hơn và cũng có xu hướng xảy ra sớm hơn, nghiêm trọng hơn ở các bà mẹ mang đa thai.
Tiền sản giật có thể làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều cơ quan trong cơ thể bạn, phổ biến nhất là thận, gan, não và mắt. Tiền sản giật nặng và gây co giật được gọi là sản giật. Khi tiền sản giật xảy ra trong thai kỳ, em bé có thể cần được sinh ngay, ngay cả khi chưa phát triển đầy đủ.
Tiểu đường thai kỳ
Mẹ bầu mang đa thai cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ cao. Tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ tiền sản giật và phát triển bệnh đái tháo đường sau này. Bé sinh ra có thể gặp phải các vấn đề về hô hấp hoặc lượng đường trong máu thấp.
Chế độ ăn uống, tập thể dục, và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ có thể làm giảm nguy cơ của biến chứng này.
Trầm cảm sau sinh
Đa thai có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh. Nếu bạn có cảm giác buồn bã, lo lắng hoặc tuyệt vọng khiến bạn không thể thực hiện các công việc hàng ngày, hãy chia sẻ với người thân hoặc bác sĩ để họ có thể giúp bạn vượt qua.
Mẹ nên làm gì khi mang đa thai?
Khi được chẩn đoán mang đa thai, mẹ bầu hãy tuân thủ các biện pháp sau để hạn chế tối đa các biến chứng có thể gặp phải cho cả mẹ lẫn bé:
Thiết lập chế độ dinh dưỡng đầy đủ
Khi nhu cầu dinh dưỡng của thai nhi tăng lên gấp đôi, gấp ba… mẹ cần cung cấp nhiều dưỡng chất hơn để giảm nguy cơ suy dinh dưỡng cho cả trẻ sơ sinh sau này. Thực đơn cho mẹ cần đa dạng, đủ cả lượng và chất, trong đó tăng cường các vi chất quan trọng như sắt, canxi, axit folic, vitamin A…
Theo dõi thai chặt chẽ
Mẹ bầu thường được khuyên đến bác sĩ thường xuyên hơn để kiểm soát tình trạng sức khỏe của mẹ và sự phát triển của em bé. Việc siêu âm đúng lịch cũng giúp bác sĩ sớm phát hiện các dị tật thai nhi, đồng thời phát hiện sớm những tai biến sản khoa (như tiền sản giật, hội chứng truyền máu song thai…) để có hướng can thiệp kịp thời.
Chế độ nghỉ ngơi đầy đủ
Mẹ cần được nghỉ ngơi nhiều, thư giãn, tránh làm việc quá sức nhằm hạn chế các nguy cơ biến chứng thai kỳ.
Khâu cổ tử cung
Để tránh tình trạng cổ tử cung mở quá sớm, bác sĩ thường chỉ định khâu cổ tử cung ở các mẹ bầu mang đa thai. Điều này giúp giữ cho thai nhi ở lâu nhất trong bụng mẹ, hạn chế nguy cơ bé gặp phải các vấn đề sức khỏe nếu chẳng may sinh non.
Do những biến chứng phức tạp trên, mẹ bầu cần đi khám thai định kỳ để bác sĩ có thể theo dõi sự tăng trưởng, phát triển của bé và sức khỏe của người mẹ, theo dõi dấu hiệu sinh sớm. Ngoài việc siêu âm, mẹ bầu còn được làm các xét nghiệm khác để đảm bảo mọi thứ đều ổn.
Chính vì những rủi ro không mong muốn có thể xảy ra với những mẹ bầu mang đa thai thì mỗi người mẹ, mỗi gia đình cần phải củng cố thêm nhiều thông tin hữu ích về vấn đề sinh sản.
