Người bị bệnh mù màu không có khả năng phân biệt các màu sắc với nhau. Khi mắc bệnh, người bệnh sẽ gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày như tham gia giao thông, làm các công việc liên quan đến màu sắc.
Bệnh mù màu là gì?
Mù màu còn được gọi là bệnh rối loạn sắc giác là tình trạng mắt không có khả năng phân biệt được màu sắc của vật như màu đỏ, màu xanh lá, xanh biển hoặc khi pha trộn giữa các màu này với nhau.
Người bệnh mù màu vẫn có thể nhìn rõ vật chỉ là khả năng nhận biết màu sắc của họ bị giảm, hiếm gặp trường hợp không thể nhìn thấy bất kì màu nào. Bệnh không ảnh hưởng đến khả năng sống sót cũng như sinh sản của người mắc bệnh, tuy nhiên gen bệnh có thể di truyền cho thế hệ sau.
Sự phân tích màu sắc chủ yếu do các tế bào nón đảm nhận, đây là những tế bào tập trung ở hố trung tâm của võng mạc. Khi các tế bào nón này mất khả năng phân biệt màu sắc sẽ gây ra rối loạn sắc giác hay bệnh mù màu.
Các mức độ nghiêm trọng của bệnh
Có nhiều mức độ mù màu khác nhau.
- Một số người bị mù màu nhẹ. Họ có thể nhìn thấy màu sắc bình thường trong ánh sáng tốt nhưng gặp khó khăn trong ánh sáng mờ.
- Trường hợp nặng hơn, họ không thể phân biệt màu sắc nhất định trong bất kỳ ánh sáng nào.
- Dạng mù màu nghiêm trọng nhất là khi mọi thứ được nhìn thấy trong sắc thái của màu xám, rất hiếm gặp.
Bệnh mù màu thường ảnh hưởng đến cả hai mắt như nhau và duy trì ổn định trong suốt cuộc đời.
Nguyên nhân gây bệnh mù màu
- Do mắc bệnh: Một số điều kiện có thể gây thâm hụt màu như bệnh: tiểu đường, bệnh tăng nhãn áp, thoái hóa điểm vàng, bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson, nghiện rượu mãn tính, bệnh bạch cầu và thiếu máu hồng cầu hình liềm.
- Một số thuốc: Một số thuốc có thể làm thay đổi nhìn màu sắc, chẳng hạn như một số loại thuốc dùng để điều trị bệnh tim, cao huyết áp, nhiễm trùng, rối loạn thần kinh và các vấn đề tâm lý.
- Lão hóa: Khả năng nhìn thấy màu sắc xấu đi đó là một phần của sự lão hóa.
- Hóa chất: Các chất disulfua cacbon, phân bón và styrene có thể gây mất màu sắc thị giác. Nếu làm việc xung quanh các hóa chất này, tầm nhìn màu sắc được đánh giá bởi vì sự mất mát của một số tầm nhìn màu sắc là có thể.
Triệu chứng của bệnh
- Có vấn đề về thị lực nhưng bản thân người bệnh không phát hiện ra.
- Không thể phân biệt được một số màu sắc nhất định, những màu khác thì vẫn có khả năng phân biệt được.
- Mức độ nhẹ, người bị mù màu thường khó khăn trong việc phân biệt được các màu như xanh lá – đỏ, xanh dương – vàng.
- Mức độ nặng thì không phân biệt được các loại màu sắc với nhau.
- Trường hợp hiếm gặp khi chỉ thấy được màu trắng, đen, xanh.
Có các loại mù màu nào?
Có 3 loại mù màu chính: mù màu đỏ – xanh lá cây, mù màu xanh – vàng, mù màu đơn sắc.
- Mù màu đỏ – xanh lá cây: Đây là tình trạng này phổ biến nhất, người bệnh khó phân biệt đỏ – xanh lá cây. Có 4 loại.
- Deuteranomaly: Xảy ra do có một sắc tố hình nón màu xanh lục bất thường. Trường hợp này làm cho màu vàng và xanh lá cây nhìn thành đỏ, khó xác định tím và xanh lam. Đây là loại phổ biến nhất.
- Protanomaly: Xảy ra do sự bất thường sắc tố đỏ của tế bào nón. Người bệnh khi nhìn đỏ, cam, vàng sẽ thành xanh lục và màu sắc không được tươi sáng. Tình trạng này nhẹ và thường không cản trở các hoạt động hàng ngày.
- Protanopia: Trường hợp này do các sắc tố đỏ hình nón ngừng hoạt động. Màu đỏ nhìn thành đen.
- Deuteranopia: Các sắc tố hình nón màu xanh lá cây ngừng hoạt động. Người bệnh sẽ nhìn thấy màu đỏ giống vàng nâu, nhìn xanh lục thành màu vàng đậm.
- Mù màu xanh – vàng: Ít phổ biến, người bệnh khó phân biệt xanh dương – xanh lá cây, vàng – đỏ. Có 2 loại mù màu xanh – vàng.
- Tritanomaly: Xảy ra do các sắc tố hình nón màu xanh bị hạn chế chức năng. Màu xanh lam nhìn thành xanh lá cây, khó phân biệt đỏ – vàng.
- Tritanopia: Những người bị tình trạng này do thiếu sắc tố xanh lam. Theo đó, màu xanh lam nhìn giống xanh lá cây, hồng giống tím hoặc nâu nhạt.
- Mù màu đơn sắc (Monochromacy): Ở trường hợp này người bệnh không nhìn thấy màu. Có 2 loại mù màu đơn sắc.
- Mù màu do tế bào hình que (RM): Một dạng rối loạn võng mạc di truyền gen lặn hiếm gặp. Trong tế bào hình que không có bất kỳ sắc tố nào. Những người gặp phải tình trạng này chỉ nhìn thấy 3 màu: trắng, đen, xám. Đồng thời cảm thấy khó chịu khi ở trong không gian nhiều ánh sáng.
- Mù màu do tế bào hình nón (CM): Hai trong số ba sắc tố của tế bào hình nón không hoạt động. Do vậy, não không nhận được tín hiệu nên người bệnh khó phân biệt được các màu.
Cách khắc phục bệnh mù màu
Hiện nay, chưa có một biện pháp nào được chứng minh có thể chữa khỏi hoàn toàn bệnh mù màu. Tuy nhiên, có một số biện pháp có vai trò khắc phục hậu quả do bệnh mù màu gây ra như:
- Trẻ bị mù màu cần được thông báo đến giáo viên phụ trách về những tình trạng khó khăn mà trẻ gặp phải trong việc phân biệt màu sắc, để có sự hỗ trợ từ phía thầy cô và trường học.
- Bệnh mù màu do nguyên nhân sử dụng thuốc hoặc do biến chứng trên nền bệnh cũ có thể được cải thiện khi ngừng thuốc hoặc điều trị bệnh nguyên.
- Kính lọc màu: Đây là một loại kính mới được các nhà khoa học phát triển với tính năng tăng độ tương phản giữa những màu bệnh nhân không phân biệt được. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng kính lọc màu chỉ có vai trò trong điều trị hỗ trợ triệu chứng, chứ không thể điều trị căn nguyên bệnh mù màu.
- Điều quan trọng là người bị mù màu đặc biệt là người mù màu đa sắc cần học cách sống chung với tình trạng kém phân biệt sắc giác này.
- Ghi nhớ thứ tự của đèn giao thông có thể giúp người bị mù màu tuân thủ đúng luật khi tham gia giao thông trong tình trạng không thể phân biệt được các màu sắc của đèn.
- Các ứng dụng trên điện thoại thông minh có thể hữu ích để giúp người bị mù màu nhận diện được các màu sắc.
Cách phòng tránh bệnh mù màu
- Kiểm tra sức khỏe toàn diện, bộ nhiễm sắc thể, lập sơ đồ phả hệ trước khi lập gia đình để xem có ai bị không, tránh nguy cơ thế hệ sau này mắc bệnh.
- Khi tiếp xúc hóa chất cần trang bị đầy đủ đồ bảo hộ cho mắt.
- Tránh các chấn thương vùng mắt và vùng đầu vì dễ gây tổn thương thị giác.
- Không được tự ý dùng thuốc hoặc dùng thuốc theo kinh nghiệm bản thân mà chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Điều trị các bệnh nội khoa có thể dẫn đến bệnh mù màu như tiểu đường, tim mạch, tăng nhãn áp,….
- Tham khảo ý kiến của bác sĩ khi gặp những vấn đề bất thường về thị lực.
Bệnh mù màu mặc dù không gây nguy hiểm đến tính mạng hay gây ra bất kỳ ảnh hưởng gì cho người bệnh nhưng nó lại khiến công việc, sinh hoạt của người bệnh gặp khó khăn. Do vậy để phòng tránh bệnh mù màu thì mỗi người cần chủ động kiểm tra sức khỏe, bộ nhiễm sắc thể trước khi lập gia đình để xem có người mù màu không, nếu có thì nguy cơ con cái sau này mắc bệnh sẽ cao.
