Tràn dịch màng phổi là bệnh lý phức tạp, ngày càng phổ biến trong cộng đồng, có thể xảy ra ở cả người lớn và trẻ nhỏ. Nắm được nguyên nhân gây tràn dịch màng phổi sẽ giúp mỗi người chủ động phòng ngừa hữu hiệu cho tình trạng này.
Tràn dịch màng phổi là bệnh gì?
Mỗi lá phổi trong lồng ngực được bao quanh bởi 2 lớp màng phổi rất mỏng. Giữa 2 lớp màng này là khoang màng phổi, bình thường chỉ chứa vài ml chất lỏng, giúp bề mặt phổi trơn láng khi cọ xát vào nhau, tạo điều kiện để phổi giãn nở tốt hơn trong mỗi nhịp thở.
Hội chứng tràn dịch màng phổi là bệnh lý nội khoa thường gặp. Đây là tình trạng ứ nước trong khoang màng phổi, tức là sự tích tụ bất thường của chất lỏng trong khoang màng phổi. Bình thường, lượng dịch trong khoang màng phổi chỉ khoảng 10 – 20ml. Tràn dịch màng phổi xảy ra khi lượng dịch trong khoang màng phổi nhiều hơn mức bình thường, khiến bạn bị tức ngực, khó thở,…
Tràn dịch màng phổi có 2 dạng: Tràn dịch màng phổi do dịch thấm và tràn dịch do dịch tiết. Mỗi loại tràn dịch màng phổi có nguyên nhân gây bệnh khác nhau:
- Tràn dịch do dịch thấm: Xảy ra khi có các rối loạn và bệnh lý toàn thân, gây ảnh hưởng đến việc hình thành và hấp thu dịch màng phổi. Nguyên nhân hàng đầu gây tràn dịch thấm màng phổi là do suy tim trái, tắc động mạch phổi và xơ gan…
- Tràn dịch màng phổi do dịch tiết: Xảy ra khi có sự rối loạn tại chỗ, làm ảnh hưởng đến sự tạo thành và hấp thu dịch màng phổi. Nguyên nhân chủ yếu gây tràn dịch màng phổi tiết là do viêm phổi do vi trùng, h ung thư phổi nguyên phát hay ung thư phổi di căn, nhiễm siêu vi và tắc động mạch phổi,… Việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và tiên lượng cho người bệnh.
Nguyên nhân gây bệnh tràn khí màng phổi
Các nguyên nhân phổ biến dẫn đến tràn dịch màng phổi bao gồm:
- Lao màng phổi: Thường gặp ở người trẻ tuổi khỏe mạnh, có thể có cả lao phổi (ho lao) kèm theo.
- Suy tim: Xuất hiện ở người bệnh đã có bệnh lý tim mạch trước đây. Tim bị suy không thể bơm tống máu hết, gây ứ máu lại trong phổi, làm cho dịch thoát khỏi mạch máu vào khoang màng phổi.
- Viêm phổi: Phổi bị nhiễm trùng lan ra màng phổi hoặc vị trí phổi tổn thương gần sát màng phổi, gây kích thích màng phổi tăng tiết dịch. Bệnh nhân cần được điều trị đúng, kịp thời, tránh tạo thành ổ mủ, dày dính màng phổi, hạn chế hô hấp thông khí.
- Xơ gan, cổ trướng: Tiền sử xơ gan, nghiện rượu, dịch trong hoặc vàng chanh, có thể có gan to.
- Tràn dịch màng phổi cũng có thể xảy ra khi các tế bào ung thư di căn đến màng phổi, gây tắc nghẽn ở mạch phổi, hoặc tích tụ do kết quả của một số phương pháp điều trị ung thư, chẳng hạn như xạ trị hoặc hóa trị.
Các nguyên nhân tràn dịch màng phổi khác
Các nguyên nhân tràn dịch màng phổi ít phổ biến hơn bao gồm:
- Bệnh lao.
- Các bệnh tự miễn.
- Nhiễm trùng ngực và bụng hiếm gặp.
- Chảy máu do chấn thương ngực.
- Do tiếp xúc với amiăng.
- Do một khối u buồng trứng lành tính.
- Hội chứng quá kích buồng trứng.
- Một số loại thuốc.
- Phẫu thuật vùng bụng.
- Tác dụng phụ của xạ trị hoặc hóa trị liệu.
- Chất lỏng tích tụ là ác tính (ung thư).
Một số bệnh ung thư có nguy cơ gây tràn dịch phổi bao gồm:
Các yếu tố nguy cơ
Ngoài các nguyên nhân đã đề cập ở trên, một số yếu tố nguy cơ khác cũng có thể góp phần làm tăng khả năng bị bạn tràn dịch màng phổi, bao gồm:
- Thường xuyên hút thuốc và uống rượu.
- Người mắc bệnh tim, phổi và gan.
- Từng tiếp xúc với amiăng.
Các triệu chứng của tràn dịch màng phổi
Các triệu chứng của tràn dịch màng phổi có thể rất khác nhau. Một số hoàn toàn không có triệu chứng, chỉ tình cờ phát hiện khi khám sức khỏe tổng quát. Ngược lại, nhiều người lại xuất hiện những triệu chứng có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Dưới đây là các triệu chứng phổ biến:
- Khó thở khi nghỉ ngơi hoặc khi hoạt động. Bạn có thể thấy thở nhanh hơn bình thường.
- Đau ngực. Cơn đau có thể tồi tệ và kéo dài hơn khi bạn ho hay hít thở sâu. Đôi khi bạn lại đau âm ỉ liên tục.
- Ho có đàm.
- Sốt nhẹ hoặc sốt cao.
- Mệt mỏi, chán ăn hay sụt cân là triệu chứng có thể liên quan đến lao phổi.
Biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời
Hầu hết người bệnh tham gia trị liệu sẽ hồi phục trong vòng vài tuần hoặc vài tháng tùy theo nguyên nhân gây bệnh. Một số trường hợp tràn dịch màng phổi có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng, nguyên nhân và phương pháp điều trị được áp dụng khác nhau.
Các biến chứng nghiêm trọng do tràn dịch có thể bao gồm:
- Dày dính màng phổi gây hạn chế hô hấp, biến dạng lồng ngực.
- Xẹp phổi.
- Suy hô hấp.
- Chèn ép tim.
Các biến chứng do các thủ thuật chẩn đoán và điều trị gây ra:
- Tràn khí màng phổi.
- Nhiễm trùng.
- Chảy máu màng phổi.
Các biến chứng này có thể diễn tiến theo chiều hướng xấu và nghiêm trọng. Bác sĩ sẽ quyết định lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả nhất và trao đổi với bạn về những lợi ích và rủi ro của quá trình điều trị.
Do đó, nếu có biểu hiển bị bệnh tràn dịch màng phổi, bạn nên đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được đánh giá một cách toàn diện. Chẩn đoán và điều trị sớm có thể kiểm soát sự tiến triển của bệnh tràn dịch màng phổi.
Cách phòng ngừa bệnh hiệu quả nhất là điều trị càng sớm càng tốt nếu có bệnh lý nền có nguy cơ gây tràn dịch màng phổi. Đồng thời, thay đổi thói quen sinh hoạt và duy trì một lối sống khoa học, hạn chế uống rượu, bỏ hút thuốc và tránh tiếp xúc với các chất độc hại ngoài môi trường.
