Đã bao giờ bạn cảm thấy sợ hãi cực độ một vấn đề nào đó khiến người co rúm lại, hoảng loạn, chân tay run rẩy, cảm thấy như không thở được? Những người mắc hội chứng rối loạn hoảng sợ rất thường xuyên gặp phải tình trạng này cho dù các vấn đề họ gặp phải không quá trầm trọng.
Rối loạn hoảng sợ là gì?
Rối loạn hoảng sợ là bệnh thuộc nhóm rối loạn lo âu, đặc trưng bởi các cơn hoảng sợ kịch phát, xuất hiện đột ngột và mạnh mẽ. Bệnh nhân có cảm giác như mình sắp chết hay cho rằng mình bị nhồi máu cơ tim, phát điên hoặc mất kiểm soát.
Cơn hoảng sợ thường ngắn, đột ngột và gây ra các phản ứng dữ dội của cơ thể. Cảm giác lo lắng sợ hãi xuất hiện thường xuyên mặc dù không có nguyên nhân cụ thể, không có dấu hiệu báo trước.
Nguyên nhân dẫn tới tình trạng rối loạn hoảng sợ
Các cơn hoảng loạn có thể bắt đầu đột ngột và không có cảnh báo, nhưng theo thời gian, chúng thường được kích hoạt bởi các tình huống nhất định. Mặc dù chưa rõ nguyên nhân gây cơn hoảng loạn hoặc rối loạn hoảng sợ, nhưng những yếu tố này có thể đóng một vai trò gồm:
- Di truyền học.
- Căng thẳng.
- Nhạy cảm với căng thẳng, áp lực hoặc dễ bị cảm xúc tiêu cực.
- Một số thay đổi trong cách hoạt động của các bộ phận chức năng não.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh rối loạn hoảng sợ?
Có rất nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ bị chứng rối loạn hoảng sợ, bao gồm:
- Những đau buồn trong cuộc sống, ví dụ như người thân yêu của bạn bị bệnh nặng hoặc qua đời.
- Bị tổn thương về tâm lý trong quá khứ, chẳng hạn như bị lạm dụng tình dục, thân thể hoặc tai nạn nghiêm trọng.
- Những biến cố lớn trong đời ví dụ như ly hôn hoặc vừa trầm cảm sau sinh.
- Hút quá nhiều thuốc lá và uống quá nhiều caffeine.
- Tiền sử gia đình có người bị cơn hoảng loạn hoặc mắc chứng rối loạn hoảng sợ.
- Cảm giác là kẻ vô dụng hoặc cảm giác tội lỗi chế ngự cảm xúc.
- Bồn chồn hoặc trì trệ.
- Cảm thấy cuộc đời không đáng sống.
Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh rối loạn hoảng sợ
Các triệu chứng phổ biến của cơn hoảng loạn và rối loạn hoảng sợ là:
- Cảm giác sắp xảy ra nguy hiểm.
- Sợ mất kiểm soát hoặc tử vong .
- Nhịp tim tăng nhanh.
- Đổ mồ hôi.
- Run rẩy hoặc rung lắc.
- Khó thở hoặc tức trong cổ họng.
- Ớn lạnh.
- Nóng bừng.
- Buồn nôn.
- Đau bụng.
- Tức ngực.
- Đau đầu.
- Chóng mặt, choáng hay nhát gan.
- Tê hoặc ngứa ran cảm giác.
- Cảm giác hư ảo hoặc tách rời.
Các biến chứng bệnh rối loạn hoảng sợ
Nếu không điều trị, cơn hoảng loạn và rối loạn hoảng loạn có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng có ảnh hưởng đến hầu hết mọi lĩnh vực của cuộc sống.
Các biến chứng cơn hoảng loạn có thể gây ra hoặc được kết hợp với bao gồm:
- Phát triển ám ảnh cụ thể, chẳng hạn như nỗi sợ hãi lái xe hoặc rời khỏi nhà.
- Tránh các tình huống xã hội.
- Các vấn đề tại nơi làm việc hay trường học.
- Trầm cảm.
- Tăng nguy cơ tự tử hoặc ý nghĩ tự tử.
- Lạm dụng rượu hay chất.
- Vấn đề tài chính.
Biện pháp chuẩn đoán bệnh
Rối loạn hoảng sợ cần chẩn đoán phân biệt với các bệnh tâm thần nội sinh và các rối loạn tâm thần thực tổn khác.
- Bệnh nhân trầm cảm: Ở bệnh nhân rối loạn hoảng sợ nhìn chung không có nhiều triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật như trong trầm cảm; bệnh nhân thường than phiền khó vào giấc ngủ chứ không than phiền thức dậy sớm và không mất cảm giác ngon miệng; giao động khí sắc trong ngày cũng ít gặp ở rối loạn lo âu. Đặc điểm hay gặp nhất ở bệnh nhân rối loạn lo âu là không mất thích thú, điều luôn có ở bệnh nhân trầm cảm.
- Một số bệnh nhân lạm dụng rượu và thuốc bình thần cũng có các cơn hoảng sợ, nhưng những bệnh nhân này sau khi cai rượu, thuốc thì các cơn hoảng sợ cũng mất đi.
- Cần phân biệt cơn hoảng sợ với rối loạn stress sau sang chấn: Bệnh nhân rối loạn stress sau sang chấn phải có tiền sử chấn thương tâm lý và có hành vi xa lánh các tình huống gợi lại chấn thương.
- Các bệnh lý van tim cũng gây ra cơn hoảng sợ: Cần nghe tim và siêu âm tim để loại trừ bệnh lý van tim.
- Đôi khi cần phân biệt giữa cơn hạ đường huyết và rối loạn hoảng sợ: Các bệnh nhân hạ đường huyết đều có cảm giác đói cồn cào, ra nhiều mồ hôi, thể trạng béo, nên làm xét nghiệm đường huyết để loại trừ cơn hạ đường huyết.
Điều trị rối loạn hoảng sợ
Điều trị có thể giúp làm giảm cường độ và tần suất của các cơn hoảng loạn và cải thiện chức năng trong cuộc sống hàng ngày. Các lựa chọn điều trị chính là liệu pháp tâm lý và thuốc. Một hoặc cả hai loại điều trị có thể được đề nghị, tùy thuộc vào sở thích, bệnh sử, mức độ nghiêm trọng của rối loạn hoảng sợ của bạn.
Điều trị rối loạn hoảng sợ bằng liệu pháp tâm lý
Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, bệnh nhân rối loạn hoảng sợ sẽ được trị liệu tâm lý, bác sĩ tâm lý sẽ tiến hành trị liệu cho bệnh nhân, giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về các cơn hoảng sợ và cách làm thế nào để vượt qua chúng. Điều trị tâm lý bao gồm hai liệu pháp:
- Liệu pháp động thái tâm lý: Đây là phương pháp điều trị phải kết hợp sử dụng thuốc, bệnh nhân thực hiện điều trị 2 lần một tuần và ít nhất trong vòng ba tháng.
- Liệu pháp nhận thức, hành vi: Đây là liệu pháp giúp bệnh nhân đối mặt với cơn hoảng sợ và học cách khắc phục chúng. Có đến 80% bệnh nhân hay bị hoảng sợ hết cơn sau 12 tuần và 90% bệnh nhân hoàn toàn hết cơn hoảng sợ sau 1 năm điều trị.
Ngoài ra, bệnh nhân có thể điều trị rối loạn hoảng sợ bằng cách thư giãn như hít thở sâu, tập yoga, thiền. Các nghiên cứu chỉ ra việc thư giãn này có tác dụng gần với điều trị tâm lý liệu pháp hành vi. Bổ sung inositol qua đường uống, loại thuốc này có ảnh hưởng đến serotonin và giúp người bệnh giảm tần suất và mức độ của các cơn hoảng loạn.
Điều chỉnh chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng
Dinh dưỡng và sinh hoạt khoa học cũng giúp ích rất nhiều để cải thiện bệnh nhanh chóng hơn. Người bệnh cần bổ sung dinh dưỡng phù hợp, tăng cường giấc ngủ, sinh hoạt lành mạnh để có sức khỏe thể chất và tinh thần luôn ở trạng thái tốt nhất.
Cụ thể, người bệnh nên thực hiện các vấn đề sau đây:
- Đảm bảo ngủ đủ 7- 8h mỗi ngày, nên đi ngủ trước 11h tối.
- Khi ngủ nên tránh xa các thiết bị công nghệ, tránh xem những hình ảnh bạo lực có thể dẫn đến gặp ác mộng và làm xuất hiện cơn hoảng sợ đột ngột.
- Hạn chế tiếp xúc với những nỗi ám ảnh hoặc học cách đối mặt với nó dần.
- Cân bằng thời gian làm việc và nghỉ ngơi, tránh làm việc quá sức.
- Trong thời gian đầu điều trị có thể xem xét việc nghỉ việc hay bảo lưu học tập để tốt hơn, tránh những trường hợp bệnh bộc phát đột ngột không kiểm soát được.
- Luôn hướng tới những điều vui vẻ tích cực, trong đó luyện tập thể dục thể thao, nghe nhạc, nấu ăn hay đọc sách đều là các biện pháp đơn giản nhưng có đem đến nguồn năng lượng hạnh phúc cho mỗi người.
- Tránh xa bia rượu, thuốc lá hay các chất kích thích khác.
- Tăng cường bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin B, Magie, sắt… để tốt cho hệ thần kinh.
- Luôn chuẩn bị sẵn những thứ có thể giúp bạn ổn định tâm trạng, chẳng hạn như vài chiếc kẹo ngọt, socola hay một bình nước ấm.
- Trà thảo dược có thể kiểm soát cảm xúc ở mức ổn định hơn. Một số loại trà có tác dụng tốt như trà gừng, trà hoa cúc, trà hoa oải hương.
- Học tập các bộ môn rèn luyện sự kiên nhẫn như yoga, chạy bộ, bơi lội, đan móc, thêu thùa…
- Nên tập thể dục ít nhất 15- 30 phút mỗi ngày.
- Hợp tác với các bác sĩ trong điều trị.
Rối loạn hoảng sợ khiến tinh thần luôn trong trạng thái căng thẳng mệt mỏi, ảnh hưởng rất xấu đến chất lượng đời sống người bệnh nên cần nhanh chóng điều trị.
