Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ em đang ngày càng phổ biến trong cuộc sống hiện đại. Trẻ gặp khó khăn trong việc nghe hiểu, giao tiếp, bày tỏ ý tưởng, cảm xúc của bản thân.
Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ nhỏ là gì?
Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ (language disorder) là một loại rối loạn về giao tiếp. Trẻ bị rối loạn ngôn ngữ cảm thấy khó để hiểu và giao tiếp bằng ngôn ngữ. Các em cũng gặp khó khăn với việc viết hoặc nói ngôn ngữ hoặc cả hai.
Trẻ mắc phải rối loạn này thường sử dụng những câu ngắn hoặc đơn giản; trẻ cũng có thể xáo trộn thứ tự của các từ hoặc nói “um” rất nhiều. Tác động của rối loạn ngôn ngữ ở trẻ có thể gây ra các vấn đề khi các em ở nhà. Hay học trên trường và chơi với bạn bè đồng trang lứa.
Rối loạn ngôn ngữ khác với rối loạn âm thanh (sound disorder). Trẻ bị rối loạn ngôn ngữ có thể phát ra nhiều thanh âm nhưng khó để sử dụng khả năng đó để giao tiếp thường ngày; còn trẻ mắc rối loạn âm thanh sẽ gặp khó khăn trong việc tạo ra âm thanh.
Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ thường được chia thành 2 dạng:
- Rối loạn ngôn ngữ tiếp nhận (receptive language disorder): Khi đứa trẻ gặp khó để hiểu những từ mà trẻ nghe và đọc.
- Rối loạn ngôn ngữ biểu đạt (expressive language disorder): Khi đứa trẻ khó nói chuyện với người khác và bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc.
Nguyên nhân khiến trẻ bị rối loạn ngôn ngữ
Các nguyên nhân phổ biến gây ra rối loạn ngôn ngữ ở trẻ mầm non và trẻ tiểu học đó là:
- Tổn thương não do tai nạn, đột quỵ hoặc dị tật bẩm sinh.
- Trẻ gặp phải các vấn đề về thính lực cũng có thể dẫn đến chứng rối loạn ngôn ngữ.
- Hở hàm ếch là tình trạng mà trẻ có một khe nứt rộng giữa hai bờ môi. Đây là một dị tật bẩm sinh có thể gây trở ngại cho việc không khí đi qua cổ họng, mũi và miệng.
- Hội chứng Fragile X (FXS) là một rối loạn di truyền gây ra các khuyết tật về phát triển và trí tuệ ở trẻ nhỏ. Bạn có thể thấy các triệu chứng như khuôn mặt bị kéo dài, tai, trán và cằm bị nhô ra; nói lắp.
- Rối loạn bẩm sinh, chẳng hạn như bại não, có thể dẫn đến nói lắp.
- Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ do tổn thương thính lực.
- Rối loạn tiếp nhận ngôn ngữ khiến trẻ gặp khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ viết và nói.
- Rối loạn ngôn ngữ biểu cảm khiến trẻ khó tìm các từ thích hợp để tạo thành các câu có ý nghĩa.
- Răng mọc không ngay ngắn cũng là nguyên nhân dẫn đến các rối loạn ngôn ngữ ở trẻ nhỏ.
Cần lưu ý rằng, trẻ bị rối loạn ngôn ngữ không phải do học nhiều hơn một thứ tiếng. Các em mắc rối loạn này sẽ gặp những vấn đề tương tự nhau đối với tất cả các ngôn ngữ. Cho dù đó là tiếng mẹ đẻ hay tiếng nước ngoài.
Biểu hiện bệnh rối loạn ngôn ngữ ở trẻ
Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ thường không có các biểu hiện rõ rệt. Chỉ khi bố mẹ chú ý kỹ vào những biểu hiện hàng ngày của trẻ mới có thể phát hiện được.
Bỏ sót âm vị
Đây là tình trạng mà bé bỏ sót một âm vị đầu hay cuối như “a” thay vì “ba”, “uốn” thay vì “uống”.
Thay thế âm vị
Đây là tình trạng bé thay thế một âm vị này bằng một âm vị khác, chẳng hạn như “rồi” biến thành “gồi”.
Âm rung lưỡi
Đây là tình trạng mà bé không thể phát âm được âm “r” và “s”, chẳng hạn như cái “gổ” thay vì “rổ”, “xách” thay vì “sách”…
Bất thường trong giọng nói
Khi bé nói, không khí sẽ từ phổi đi ra qua mối nối hẹp trung gian của dây thanh đới. Dòng khí qua dây thanh đới sẽ làm dây rung động phát ra âm thanh. Quá trình được gọi là phát âm.
Nói lắp
Nói lắp là tình trạng mà trẻ cứ lặp đi lặp lại hoặc kéo dài nhiều âm thanh, từ ngữ, trọng âm, khiến mạch giao tiếp bị gián đoạn. Bạn có thể thấy tình trạng này khi bé mệt mỏi, bị kích động hoặc bị đưa vào những tình huống khó khăn.
Chứng mất phối hợp động tác (Apraxia)
Đây là một rối loạn có liên quan đến khiếm khuyết thần kinh ở não bộ. Não của trẻ không đưa ra các tín hiệu đến các cơ vùng miệng để tạo ra lời nói chính xác. Điều này là do sự điều khiển hoặc phối hợp các vận động vùng miệng của não bị rối loạn. Ví dụ, trẻ gặp khó khăn khi kết hợp các âm với nhau, khó khăn khi chuyển từ âm này sang âm khác hoặc trẻ gặp khó khăn trong việc phối hợp vận động của môi, lưỡi, hàm…
Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ gây ra các biến chứng gì?
Do các vấn đề về giao tiếp mà chứng rối loạn ngôn ngữ gây ra, các biến chứng có thể bao gồm:
Trẻ gặp khó khăn về mặt xã hội: Các vấn đề về giao tiếp có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ của trẻ với gia đình và bạn bè. Khiến các tình huống xã hội trở nên khó khăn.
Nếu để tình trạng rối loạn ngôn ngữ kéo dài sẽ ảnh hưởng đến việc học ngôn ngữ, viết, tiếp cận kiến thức ở trường và đời sống xã hội sau này.
Trẻ không thể biểu đạt được mong muốn của mình, không được khuyến nói, về lâu dài trẻ sẽ thu mình, ít giao tiếp, trầm cảm và có nguy cơ tự kỷ cao.
Biện pháp khác phục và điều trị bệnh
Các trẻ có gặp vấn đề về ngôn ngữ thường cần thêm sự trợ giúp và hướng dẫn đặc biệt. Các nhà ngôn ngữ trị liệu có thể làm việc trực tiếp với đứa trẻ đó cùng với cha mẹ, người thân, giáo viên của trẻ.
Kiểm tra sức khỏe
Việc đầu tiên cần làm khi phát hiện triệu chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ là đưa trẻ đến gặp bác sĩ để kiểm tra thể chất. Điều này sẽ giúp loại trừ các bệnh có liên quan như vấn đề về não bộ hoặc khuyết tật.
Tâm lý trị liệu
Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ có thể gây ra những khó khăn trong giao tiếp với mọi người. Từ đó, trẻ có thể có tâm lý khó chịu, ức chế và dần trở nên thu mình, mặc cảm. Đặc biệt là khi môi trường xung quanh như giáo viên, họ hàng hiểu sai triệu chứng rối loạn ngôn ngữ là những biểu hiện trẻ không ngoan.
Vậy nên, cha mẹ có thể cân nhắc đưa trẻ đến gặp chuyên gia tâm lý để giúp con cân bằng cảm xúc và hành vi. Đồng thời, vượt qua những căng thẳng, bất an trong liệu trình điều trị bệnh.
Chăm sóc tại nhà khi con bị rối loạn ngôn ngữ ở trẻ
Cha mẹ có thể giúp trẻ tại nhà bằng các cách như:
- Kiên nhẫn chờ đợi trẻ tìm câu trả lời.
- Đọc và nói chuyện với con để giúp chúng học từ vựng.
- Duy trì tinh thần thoải mái để giảm bớt lo lắng cho con.
- Nói rõ ràng, chậm rãi và chính xác khi đặt câu hỏi cho trẻ.
- Yếu cầu con nhắc lại hướng dẫn cha mẹ vừa nói bằng từ ngữ của riêng trẻ.
- Liên hệ với giáo viên của trẻ để thảo luận về các hoạt động trong lớp.
- Lắng nghe và phản hồi khi con nói.
- Khuyến khích con hỏi và trả lời câu hỏi.
- Chỉ ra các từ trên biển báo.
Cha mẹ có thể giúp con có một cuộc sống tốt hơn bằng cách hỗ trợ vượt qua những rối loạn ngôn ngữ ở trẻ; và có được sự tự tin khi giao tiếp. Hãy quan sát trẻ cẩn thận để phát hiện các triệu chứng rối loạn ngôn ngữ kịp thời để có cách điều trị phù hợp.
Leave a reply