Trí nhớ là một phần của con người, giúp con người ghi nhận, bảo tồn, và nhớ lại các hoạt động, công việc, kiến thức cần chú ý. Trí nhớ có chức phận và đặc tính của bộ não có khả năng ghi nhận, bảo tồn và cho hiện tại những kinh nghiệm và tri thức cũ dưới dạng biểu tượng, ý niệm và ý tưởng. Rối loạn trí nhớ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và sinh hoạt của người bệnh.
Bệnh rối loạn trí nhớ là gì?
Trí nhớ là quá trình tâm lý phản ánh những kinh nghiệm, tri thức của con người bằng cách ghi nhận, bảo tồn và tái hiện lại chúng dưới dạng biểu tượng, ý niệm và ý tưởng. Các quá trình cơ bản của trí nhớ đó là: ghi nhận, lưu trữ và tái hiện.
Rối loạn trí nhớ là kết quả của việc cấu trúc hệ thần kinh của chúng ta bị tổn thương, gây cản trở việc lưu trữ, duy trì và hồi ức của ký ức, từ đó ảnh hưởng đến quá trình ghi nhớ.
Nguyên nhân gây bệnh rối loạn trí nhớ
Nguyên nhân gây ra bệnh rối loạn trí nhớ bao gồm:
- Thuốc: Một số loại thuốc nhất định hoặc việc kết hợp của các loại thuốc có thể là nguyên nhân gây bệnh.
- Chấn thương nhẹ ở đầu: Chấn thương đầu từ ngã hoặc tai nạn, thậm chí là một chấn thương gây bất tỉnh có thể gây ra các vấn đề trí nhớ.
- Trầm cảm hay các rối loạn sức khỏe tâm thần khác: Căng thẳng, lo âu hay trầm cảm có thể là lý do gây ra lãng quên, lú lẫn, khó tập trung và các vấn đề khác làm gián đoạn các hoạt động hàng ngày.
- Nghiện rượu: Nghiện rượu mạn tính có thể làm suy giảm nghiêm trọng khả năng tinh thần. Rượu cũng có thể gây mất trí nhớ bằng cách tương tác với các loại thuốc.
- Thiếu hụt vitamin B12: Vitamin B12 giúp duy trì các tế bào thần kinh khỏe mạnh và các tế bào máu đỏ. Thiếu hụt vitamin B12 là tình trạng phổ biến ở người lớn tuổi và có thể gây ra các vấn đề trí nhớ.
- Suy giáp: Tuyến giáp kém (suy giáp) làm chậm quá trình xử lý các chất dinh dưỡng để tạo ra năng lượng cho tế bào (trao đổi chất). Vì vậy, bệnh này có thể dẫn đến lãng quên và các vấn đề suy nghĩ khác.
- Các khối u: Một khối u trong não có thể gây ra các vấn đề về trí nhớ hoặc các triệu chứng khác giống như chứng mất trí nhớ.
Triệu chứng của rối loạn trí nhớ
- Giảm trí nhớ: Những sự việc mới xảy ra khó nhớ hơn những sự việc cũ, biểu hiện sớm nhất là hiện tượng suy yếu khả năng tái hiện hồi ức, gặp trong loạn thần tuổi già, suy nhược thần kinh…
- Tăng trí nhớ: Hiệu quả nhớ của người bệnh tăng một cách bệnh lý, cao hơn hẳn so với những người khác. Đa số các bệnh nhân chỉ nhớ đến một loại kích thích nhất định, như những ký ức sâu sắc.
- Mất trí nhớ: Trong thời điểm, hoàn cảnh nhất định, người bệnh không thể nhớ được chuyện đã xảy ra trong quá khứ.
- Loạn trí nhớ: Lệch lạc về chất lượng các “dấu ấn” được tạo ra, thay đổi một cách bệnh lý về chất lượng, thuộc tính của quá trình nhớ.
Tác hại của bệnh rối loạn trí nhớ
Ghi nhớ là một quá trình quan trọng để chúng ta có thể học hỏi và hoạt động bình thường. Khi chức năng này xảy ra vấn đề, cuộc sống của chúng ta cũng sẽ bị đảo lộn.
Rối loạn trí nhớ thường xảy ra ở người cao tuổi nhưng cũng gặp cả ở những người trẻ tuổi.
- Đối với người lớn tuổi, tình trạng rối loạn trí nhớ dễ khiến họ bị lú lẫn, đi lang thang, không nhớ được việc mình cần làm,..
- Đối với người trẻ tuổi, rối loạn trí nhớ có thể khiến họ gặp khó khăn trong việc học tập, sinh hoạt,..
Rối loạn trí nhớ nếu không được điều trị có thể dẫn đến nhiều bệnh lý tâm thần như bệnh hoang tưởng, bệnh trầm cảm, ….
Phương pháp điều trị rối loạn trí nhớ hiệu quả
Phần lớn các rối loạn về trí nhớ có thể chữa trị được. Các biện pháp thường dùng:
- Nếu rối loạn trí nhớ do các giác quan bị suy yếu (mắt nhìn hoặc tai nghe không rõ): Có khi chỉ cần tăng cường chức năng cho các giác quan đó (thay kính hoặc chọn một máy trợ thính thích hợp) để lấy lại trí nhớ.
- Nếu nguyên nhân gây rối loạn trí nhớ là các bệnh lý về mạch (cholesterol quá cao, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp), cần điều trị kịp thời để tránh làm cản trở tuần hoàn nuôi dưỡng tế bào não và tim.
- Nếu suy giảm trí nhớ do lao lực quá độ hoặc stress về tinh thần (thường xảy ra ở người trẻ), cần tạo điều kiện nghỉ ngơi thư giãn, tránh dùng thuốc an thần, thuốc gây ngủ vì chúng làm hại trí nhớ.
- Nếu thuốc là nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ có thể sẽ thay đổi những loại thuốc có tác dụng tương đương cho bạn.
- Tập thể dục não bằng cách học thuộc lòng một bài hát, một bài thơ…, ghi chép vào sổ tay những điều cần nhớ.
Tùy vào thể trạng và tình trạng bệnh mà bác sĩ sẽ kê đơn thuốc và áp dụng những phương pháp điều trị phù hợp cho bệnh nhân.
Chế độ dinh dưỡng
- Bổ sung đủ nước.
- Có chế độ ăn uống hợp lý với các muối khoáng giúp não hoạt động tốt như canxi, phốt pho, kali.
- Bổ sung các axít béo có trong dầu cá (đặc biệt là axit docosahex acnoic), vitamin A, B1, B6, B9, B12, C… đều cần thiết cho sự tái tạo và hoạt động của tế bào não (phần lớn các chất kể trên có trong thịt, cá, trứng, sữa, ngũ cốc, rau quả…).
- Nên ngừng hẳn việc sử dụng các loại thức uống có cồn vì chúng có thể làm tổn thương não nghiêm trọng, không thể phục hồi.
Phòng chống bệnh rối loạn trí nhớ
Để phòng tránh rối loạn trí nhớ, bạn cần:
- Cải thiện lối sống, sinh hoạt hàng ngày, tránh căng thẳng thần kinh.
- Sắp đặt công việc hàng ngày hợp lý.
- Tập thói quen đúng giờ giấc.
- Lạc quan, yêu đời, tránh buồn chán, tránh cô đơn.
- Ngủ đủ giấc.
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý.
- Có chế độ vận động hàng ngày.
- Tìm thêm những biện pháp giúp giảm stress
Người bệnh nên tuân thủ và nghiêm túc thực hiện kế hoạch điều trị để giúp ngăn ngừa tái phát hoặc trầm trọng hơn các triệu chứng.
