Sốt trẻ em là tình trạng thường gặp ở trẻ em và trẻ sơ sinh. Sốt thường là dấu hiệu cho thấy hệ thống miễn dịch của trẻ đang hoạt động để chống lại một bệnh hoặc tình trạng nhiễm trùng trong cơ thể. Là những người trực tiếp chăm sóc trẻ, bố mẹ cần trang bị các kiến thức về xử trí và chăm sóc trẻ bị sốt để bảo vệ con mình.
Sốt ở trẻ em là gì?
Sốt không phải bệnh mà là một phần phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với nhiều bệnh tật, phổ biến nhất là các bệnh liên quan đến nhiễm trùng. Bình thường, nhiệt độ cơ thể của trẻ sẽ dao động trong khoảng từ 36.5 – 37.5 độ C. Khi trẻ bị sốt, nhiệt độ cơ thể của trẻ sẽ tăng lên trên 38 độ C.
Nguyên nhân gây ra sốt ở trẻ em
Nhiều nghiên cứu cho thấy, khi trẻ bị sốt, các cơ quan điều chỉnh nhiệt độ vẫn sẽ hoạt động tích cực để kiểm soát nhiệt độ nhưng lúc này, chúng tạm thời đặt lại bộ điều nhiệt ở mức nhiệt độ cao hơn vì một số nguyên nhân sau:
- Cytokine và chất trung gian được cơ thể sản sinh ra để chống lại sự xâm nhập của các tác nhân gây bệnh.
- Cơ thể tạo ra nhiều đại thực bào hơn để chống chọi lại các tác nhân xâm nhập vào cơ thể.
- Cơ thể tạo ra kháng thể tự nhiên để chống lại nhiễm trùng và ngăn chặn sự xâm nhập của chúng ở những lần tiếp theo.
- Một số loại vi khuẩn được bao bọc trong một lớp màng, khi lớp màng này vỡ ra, các chất bên trong xâm nhập vào cơ thể gây độc cho cơ thể.
Một số yếu tố làm tăng thân nhiệt khiến trẻ bị sốt, bao gồm:
- Nhiễm trùng: Khi bị nhiễm trùng, có thể sẽ kích thích các cơ chế bảo vệ tự nhiên bằng cách tăng nhiệt độ cơ thể, sốt.
- Mặc quần áo quá chật hoặc quá dày: Tình trạng này thường gặp ở trẻ sơ sinh vì trẻ vẫn chưa thể tự điều chỉnh thân nhiệt tốt như trẻ lớn. Do đó, cha mẹ cần chú ý cho trẻ mặc quần áo thoáng mát, có khả năng thấm hút mồ hôi tốt, tránh cho bé mặc quá kín, gây cảm giác bí bách. Khi phát hiện trẻ sơ sinh bị sốt, cha mẹ cần đưa bé đến bệnh viện để được kiểm tra.
- Tiêm vacxin: Một số trẻ có thể bị sốt nhẹ sau khi tiêm vacxin. Tuy nhiên, nếu trẻ sốt cao trên 38.5 độ C và không có dấu hiệu hạ nhiệt sau khi đã được uống thuốc hạ sốt, trẻ cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất.
- Trẻ mọc răng: Thông thường, trẻ sẽ bị sốt nhẹ khi mọc răng. Lúc này, thân nhiệt của trẻ dao động trong khoảng 38 – 38.5 độ C.
- Mắc các bệnh truyền nhiễm do virus gây ra: cảm lạnh, cảm cúm,…
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc.
- Trẻ mới được truyền máu…
Biểu hiện khi trẻ bị sốt
Thông thường tuỳ theo nhiệt độ sốt mà trẻ có triệu chứng hay không. Có thể phát hiện sốt khi trẻ có các biểu hiệu sau:
- Trẻ li bì, mệt mỏi hoặc kích thích, quấy khóc.
- Biếng ăn.
- Thở nhanh.
- Sờ nách hoặc bụng trẻ thấy ấm, nóng.
- Co giật.
Để đo nhiệt độ đúng khi trẻ sốt, bố mẹ cần nhớ
- Nhiệt độ cơ thể bình thường thay đổi theo tuổi, sức khỏe nói chung, mức độ hoạt động, và thời gian trong ngày.
- Trẻ sơ sinh thường có nhiệt độ cao hơn so với trẻ lớn hơn.
- Nhiệt độ cơ thể cao nhất giữa buổi chiều muộn và buổi tối, thấp nhất giữa nửa đêm và sáng sớm.
- Trẻ mặc nhiều quần áo có thể ảnh hưởng đến nhiệt độ cơ thể.
Những trường hợp cần đưa trẻ đi đến cơ sở y tế
Phụ huynh cần đưa trẻ bị sốt đi khám bác sĩ ngay nếu nhận thấy các dấu hiệu sau đây:
- Trẻ bị sốt khi chưa được 2 tháng tuổi.
- Sốt trên 40 độ C.
- Trẻ quấy khóc không dỗ được hoặc bứt rứt nhiều.
- Trẻ khóc mỗi khi cử động hoặc khi cha mẹ chạm vào.
- Trẻ ngủ li bì, khó đánh thức.
- Có dấu hiệu cứng cổ bất thường.
- Phát ban trên da.
- Khó thở và không cải thiện sau khi làm sạch mũi trẻ.
- Trẻ không thể nuốt thức ăn, không bú được, không uống nước được.
- Nôn ói nhiều.
- Tiểu ra máu, ói ra máu.
- Trẻ bị co giật.
- Trẻ trông rất yếu ớt và suy kiệt.
Cách chẩn đoán trẻ em bị sốt
Đo nhiệt độ cơ thể của trẻ là cách đơn giản nhất để xác định trẻ có sốt không. Cha mẹ có thể đo nhiệt độ của bé bằng cách:
- Đo thân nhiệt ở nách: Đây là cách đo nhiệt độ dễ thực hiện nhất nhưng độ chính xác không cao như những cách khác. Mẹ lau khô nách của trẻ, sau đó, đưa nhiệt kế vào nách rồi áp sát khuỷu tay vào ngực, giữ yên trong 4 – 5 phút.
- Đo thân nhiệt ở miệng: Mẹ vệ sinh nhiệt kế cẩn thận, sau đó, đặt lên lưỡi của trẻ, giữ nhiệt kế bằng môi. Cho trẻ giữ yên nhiệt kế trong 1 phút đối với nhiệt kế điện tử hoặc 3 phút đối với nhiệt kế thủy ngân.
- Đo thân nhiệt ở tai: Mẹ kéo tai ngoài của trẻ, đặt nhiệt kế vào tai của trẻ và giữ yên trong 2 phút. Cách đo nhiệt độ này chỉ nên sử dụng khi trẻ đã được 6 tuổi trở lên. Nếu trẻ vừa ở trời lạnh vào, mẹ nên đợi ít nhất 15 phút mới tiến hành đo nhiệt độ ở tai cho bé.
- Đo thân nhiệt ở trực tràng: Cách đo nhiệt độ này cho kết quả đo chính xác nhất và thường được dùng ở trẻ sơ sinh. Mẹ đặt trẻ trong tư thế nằm sấp, bôi chất bôi trơn lên đầu đo của nhiệt kế, sau đó đặt vào hậu môn của trẻ và giữ yên nhiệt kế trong 1 phút đối với nhiệt kế điện từ và 2 phút đối với nhiệt kế thủy ngân.
Lưu ý, cha mẹ có thể dùng nhiệt kế kỹ thuật số thay vì dùng nhiệt kế thủy ngân để đo nhiệt độ cho bé vì loại nhiệt kế này dễ vỡ và khi chúng bị vỡ có thể gây tổn thương cho bé, khiến bé bị nhiễm độc.
Cách xử trí sốt ở trẻ
Mục tiêu chính của việc chăm sóc trẻ bị sốt tại nhà là kiểm soát nhiệt độ của trẻ, ngăn chặn trẻ bị mất nước và theo dõi tình trạng sức khỏe, các triệu chứng của bệnh khiến trẻ bị sốt.
- Uống nhiều nước, ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu, giàu năng lượng.
- Bổ sung canxi và vitamin C.
- Mặc áo quần mỏng, phòng ở của trẻ thoáng mát.
- Lau mát bằng nước ấm.
Những điều nên tránh khi chăm sóc trẻ bị sốt
- Không nên ủ ấm, mặc nhiều lớp quần áo khi trẻ đang sốt.
- Không nên dùng nước đá lạnh để lau mát hạ sốt cho trẻ.
- Không được nặn chanh vào miệng trẻ.
- Không nên pha rượu, cồn hoặc dấm vào nước để lau mát người cho trẻ.
- Tuyệt đối không được sử dụng Aspirin để hạ sốt vì có thể gây tổn thương cho não (hội chứng Reye).
- Tránh tâm lý sốt ruột cần cho trẻ hạ sốt nhanh mà vừa cho trẻ uống hạ sốt vừa nhét hậu môn cùng lúc vì sẽ gây tình trạng quá liều.
- Khi trẻ đang co giật, không giật tóc, vỗ vào người trẻ vì càng khiến trẻ bị kích thích và co giật nhiều hơn.
- Trường hợp trẻ đã dùng thuốc hạ sốt, lau mát tích cực…mà vẫn không hạ nhiệt, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ điều trị thích hợp hơn.
Cách phòng tránh sốt ở trẻ em
Để phòng tránh sốt ở trẻ em, bố mẹ có thể ngăn chặn sự lây lan của virus, vi khuẩn bằng cách:
- Cho trẻ tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch theo khuyến cáo của Bộ Y tế.
- Đảm bảo giấc ngủ cho trẻ.
- Thực hiện chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh.
- Vệ sinh thực phẩm cẩn thận trước khi chế biến và nấu chín kỹ trước khi cho trẻ ăn.
- Tập cho trẻ thói quen rửa tay với xà phòng khử khuẩn trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Dùng giấy che miệng và mũi khi ho và hắt hơi, sau đó vứt chúng vào thùng rác…
Sốt là phản ứng của cơ thể để chống lại các tác nhân như vi khuẩn, virus khi chúng tấn công và xâm nhập. Tuy nhiên, tình trạng sốt, nếu không được phát hiện và chăm sóc kịp thời sẽ khiến trẻ bị mất nước, mệt mỏi, suy kiệt cơ thể và gây nên một số biến chứng nguy hiểm.
Leave a reply