Stress là phản ứng của cơ thể trước bất cứ một yêu cầu, áp lực hay một yếu tố tác động nào đe dọa đến sự tồn tại lành mạnh của con người cả về thể chất lẫn tinh thần.
Stress là gì?
Stress là một trạng thái thần kinh căng thẳng, bao gồm nhiều yếu tố như vật lý, hóa học và phản ứng của một cá thể đang cố gắng thích nghi với một sự thay đổi hay áp lực từ bên ngoài hoặc bên trong. Khi gặp tác nhân gây stress sẽ làm cho cơ thể tiết ra hormone giúp cung cấp năng lượng mạnh mẽ cho các cơ, nhịp thở nhanh hơn, nhịp tim tăng lên.
Stress có thể đem lại những hoạt động tích cực, kích thích sự tập trung trong học tập và công việc. Tuy nhiên, nếu stress quá độ, diễn ra liên tục sẽ dẫn tới sức khỏe tâm lý và thể chất chán nản, mệt mỏi, tiêu hóa kém, suy giảm miễn dịch và thậm chí có thể gây ra bệnh trầm cảm ảnh hưởng đến nhiều mối quan hệ xung quanh.
Nguyên nhân gây stress
Nguyên nhân dẫn tới stress thường do hai yếu tố tác độngYếu tố từ bên trong:
- Sức khỏe: Người bệnh gặp những tình trạng sức khỏe không tốt như ốm đau, dinh dưỡng thiếu chất hoặc mắc bệnh hiểm nghèo khó chữa,…
- Tâm lý: Thường xuyên suy nghĩ những điều tiêu cực, đặt quá nhiều kỳ vọng không thực tế, tự tạo áp lực cho bản thân, thường xuyên mất ngủ và sử dụng chất kích thích,…
Yếu tố từ bên ngoài:
- Sống trong môi trường nhiều tiếng ồn.
- Thời tiết thay đổi đột ngột, quá nóng hoặc quá lạnh.
- Môi trường: Ô nhiễm khói bụi, giao thông tắc nghẽn.
- Gia đình: Bất hòa với bố mẹ, người thân trong gia đình, mất bạn bè, người thân,…
- Xã hội: Áp lực công việc, mâu thuẫn xung đột với người xung quanh, gặp rắc rối trong vấn đề tài chính, bệnh thành tích học tập,…
Đối tượng có nguy cơ mắc stress
Những người có yếu tố nguy cơ cao mắc stress như:
- Người cơ thể yếu: Suy dinh dưỡng, thường xuyên ốm đau,..
- Môi trường sống không lành mạnh.
- Công việc quá sức.
- Người thiếu tự tin, ít mối quan hệ xã hội.
- Ảnh hưởng stress từ những người xung quanh.
Triệu chưng khi bị stress
Những triệu chứng của stress rất đa dạng với mỗi cá nhân riêng biệt. Sau đây là một số triệu chứng cơ bản:
Những biểu hiện về cảm xúc
- Cảm thấy khó chịu.
- Cảm thấy lo lắng hoặc căng thẳng.
- Cảm thấy buồn bã.
- Cảm thấy chán nản, thờ ơ.
- Cảm thấy đánh mất giá trị bản thân.
Những biểu hiện về hành vi
- Nổi cáu, bực bội hoặc nóng tính.
- Sử dụng các chất kích thích như rượu hoặc thuốc lá.
- Xáo trộn các sinh hoạt hàng ngày như ăn uống hoặc giấc ngủ của bạn.
- Bỏ qua những hành vi thông thường, mất tập trung.
- Trở nên vô lý trong những quyết định của mình.
- Hay quên hoặc trở nên vụng về.
- Luôn vội vàng và hấp tấp.
- Ăn quá nhiều hoặc ăn quá ít.
Những triệu chứng về thể chất
- Đau đầu.
- Căng hoặc đau cơ bắp.
- Đau bụng.
- Đồ mồ hôi.
- Cảm thấy chóng mặt.
- Rối loạn tiêu hóa.
- Khó thở hoặc đau ngực.
- Khô miệng.
- Ngứa trên cơ thể.
- Có vấn đề về tình dục.
Tác động của Stress đối với sức khỏe
Nhưng căng thẳng mãn tính kéo dài có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm:
- Các vấn đề về sức khỏe tâm thần, chẳng hạn như trầm cảm, lo âu và rối loạn nhân cách.
- Bệnh tim mạch, bao gồm bệnh tim, huyết áp cao, nhịp tim bất thường, đau tim và đột quỵ.
- Béo phì và các rối loạn ăn uống khác.
- Rối loạn kinh nguyệt.
- Rối loạn chức năng tình dục, chẳng hạn như bất lực và xuất tinh sớm ở nam giới và mất ham muốn tình dục ở nam giới và phụ nữ.
- Các vấn đề về da và tóc, chẳng hạn như mụn trứng cá, bệnh vẩy nến và bệnh chàm, rụng tóc vĩnh viễn.
- Các vấn đề về đường tiêu hóa, chẳng hạn như GERD, viêm dạ dày, viêm loét đại tràng và ruột kết kích thích.
Phương pháp điều trị stress
Phương pháp điều trị stress còn phụ thuộc vào thái độ hợp tác của người bệnh. Bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên thay đổi môi trường sống và có thể sẽ kèm theo một số loại thuốc. Những phương pháp kiểm soát và giảm stress hiệu quả như:
- Rèn luyện sức khỏe: Luyện tập thể dục thể thao đều đặn, tập thiền, tập yoga,…
- Ăn uống khoa học: Ăn đầy đủ nhóm chất, không bỏ bữa, không ăn đồ ăn nhanh hoặc chất kích thích như rượu bia,…
- Kiểm soát cảm xúc: Thư giãn, nghe nhạc, đọc sách, trồng cây, nấu ăn,…
- Thiết lập nhiều mối quan hệ tích cực, lành mạnh.
- Châm cứu, massage.
Stress nếu không được điều trị có thể dẫn tới biến chứng nguy hại đến sức khỏe như: bệnh rối loạn thần kinh, các bệnh tim mạch, bệnh đường tiêu hóa, sinh lý giảm sút và cơ thể dần dần suy yếu dễ mắc những bệnh truyền nhiễm.
Phương pháp để phòng ngừa stress
- Giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ.
- Sắp xếp công việc, học tập hợp lý có xen kẽ với nghỉ ngơi.
- Duy trì mối quan hệ tốt đẹp.
- Đặt mục tiêu thực tế.
- Ngủ đủ giấc.
- Luyện tập thể dục thể thao, nâng cao sức khỏe.
- Không sử dụng chất kích thích như thuốc lá, rượu, bia,…
- Thư giãn: nghe nhạc, xem phim, đọc sách,…
Stress là một trạng thái căng thẳng tinh thần, một cá thể đang cố căng phản ứng thích nghi với môi trường. Stress có thể giúp tập trung và làm việc hiệu quả hơn. Tuy nhiên, stress quá độ và thường xuyên lặp lại nếu không được can thiệp có thể dẫn tới một số biến chứng như bệnh tim mạch, tiêu hóa, thần kinh,… Do đó, khi có biểu hiện tâm lý bất ổn hay làm việc quá sức cần nghỉ ngơi, thư giãn và học cách kiểm soát cảm xúc. Ngoài ra, có thể gặp các chuyên gia tâm lý để có thể được tư vấn, có biện pháp giải quyết những vấn đề đang phải đối mặt.
