Suy thai là một quá trình bệnh lý do tình trạng thai thiếu oxy trong máu hoặc thiếu oxy tổ chức khi thai đang sống trong tử cung. Hiện nay, người ta còn gọi suy thai là tình trạng bất ổn của thai nhi bao gồm: Giảm thành phần oxy trong máu, giảm oxy trong tổ chức, tình trạng tăng ion hydro trong máu, biểu hiện với những thay đổi về nhịp tim thai được ghi nhận bằng máy theo dõi nhịp tim thai.
Hiện tượng suy thai là gì?
Suy thai là tình trạng thai nhi không được khỏe, xảy ra khi em bé không nhận đủ oxy qua nhau thai. Nếu không được điều trị, tình trạng suy thai có thể khiến em bé phải thở trong nước ối có chứa phân su.
Điều này có thể khiến bé yêu khó thở sau khi sinh, thậm chí có thể ngừng thở. Hiện tượng suy thai đôi khi có thể xuất hiện trong thai kỳ nhưng phần lớn xảy ra ở quá trình chuyển dạ.
Suy thai được chia làm hai nhóm có mức độ nguy hiểm khác nhau:
- Suy thai cấp tính: Là tình trạng suy thai xảy ra đột ngột trong quá trình chuyển dạ, dễ dẫn đến tử vong ngay lập tức nếu không được xử lý kịp thời. Nhẹ hơn, em bé được sinh ra an toàn nhưng tinh thần và thể chất của bé có khả năng bị ảnh hưởng. Suy thai cấp tính có tỉ lệ dưới 20% các ca sinh.
- Suy thai mãn tính: Là tình trạng suy thai xảy ra trong suốt quá trình mang thai, ở mức độ nhẹ nên không có biểu hiện rõ ràng và khó phát hiện. Nó rất dễ chuyển thành suy thai cấp tính trong quá trình chuyển dạ, dễ có nguy cơ thai chết lưu trong bụng mẹ. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến tử cung của mẹ và khả năng làm mẹ sau này.
Nguyên nhân gây suy thai
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến suy thai, do người mẹ, do bản thân thai nhi hoặc do một vài yếu tố khác.
Nguyên nhân từ phía người mẹ
- Tư thế nằm: Nếu mẹ nằm ngửa, tử cung sẽ đè vào động mạch chủ khiến cho dòng lưu thông máu bị cản trở. Vì vậy, khi mang bầu, nhất là những tháng gần cuối thai kỳ, mẹ nên nằm nghiêng trái để động mạch không bị chèn ép bởi tử cung.
- Gia tăng sức cản ngoại vi làm luồng máu từ mẹ đến hồ huyết bị giảm.
- Sức khỏe của mẹ: Nếu mẹ mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, suy tim, nhiễm khuẩn, béo phì cũng dễ gây suy thai.
- Chảy máu ở mẹ: Tình trạng chảy máu ở mẹ làm tụt huyết áp đưa đến suy thai. Trong rau bong non khối máu tụ sau nhau còn làm cắt đứt sự trao đổi máu giữa mẹ và con.
- Mẹ bị thiếu máu do bất kỳ nguyên nhân nào như bị chảy máu, huyết áp thấp, thiếu máu mạn tính…
Nguyên nhân do thai
- Thai non tháng.
- Thai chậm phát triển.
- Thai già tháng.
- Thai dị dạng.
- Thai thiếu máu hoặc nhiễm trùng.
Nguyên nhân khác
Nguyên nhân do phần phụ của thai
- Rau tiền đạo, rau bong non.
- Bánh rau vôi hoá trong thai già tháng.
- Sa dây rốn, dây rốn thắt nút.
- Vỡ mạch máu rốn (trong trường hợp dây rốn bám màng…).
- Ối vỡ non, ối vỡ sớm.
Nguyên nhân khác
- Các trường hợp đẻ khó do nguyên nhân cơ học.
- Bất tương xứng đầu -chậu.
- Ngôi thai bất thường.
- Chuyển dạ kéo dài.
Dấu hiệu nhận biết suy thai
Suy thai gồm 2 nhóm với những biểu hiện khác nhau.
Suy thai mãn tính: Vì suy thai trong thai kỳ không có biểu hiện quá rõ ràng nên mẹ hãy quan sát thật kỹ những dấu hiệu dưới đây:
- Chiều cao tử cung phát triển chậm do thai nhi kém phát triển vì lượng máu được cung cấp ít.
- Cử động của thai nhi chậm, rối loạn. Trước đây bé đạp mạnh và nhiều thì bỗng nhiên đạp nhẹ và ít hơn hoặc không đạp.
- Nhịp tim của thai thay đổi, có lúc đập nhanh trên 160 lần/phút, có lúc lại đập khá chậm, dưới 120 lần/phút. Nguyên nhân là do thai nhi bị thiếu oxy.
Suy thai cấp tính: Trong quá trình chuyển dạ, nếu mẹ nhận thấy những dấu hiệu dưới đây thì nên báo với bác sĩ để được xử lý kịp thời:
- Nước ối có màu xanh (thông thường nước ối trong).
- Nước ối có dải phân su.
- Nhịp tim thai quá nhanh, trên 160 lần/phút hoặc quá chậm 120 lần/phút.
Biện pháp kiểm soát và điều trị suy thai
Để điều trị, bước đầu tiên các bác sĩ thường cho mẹ bầu thở oxy và truyền dịch. Đôi khi, tư thế vận động của mẹ bầu, chẳng hạn như xoay người sang một bên, có thể giảm bớt áp lực cơ thể lên em bé.
Nếu bạn đã được bác sĩ cho dùng thuốc giục sinh thì có thể cần tạm ngưng sử dụng thuốc. Trong trường hợp chuyển dạ tự nhiên, mẹ bầu sẽ được dùng thuốc để làm chậm các cơn co thắt.
Đôi khi thai nhi cần được chào đời một cách nhanh chóng bằng sự hỗ trợ của bác sĩ như: sinh giúp (kềm, hút), sinh mổ.
Cách phòng tránh suy thai
- Cách tốt nhất, nếu mẹ đang mắc sẵn các bệnh lý nền như huyết áp thấp, tiểu đường… hãy điều trị chúng trước khi mang thai để làm giảm nguy cơ bị suy thai trong thai kỳ.
- Trong suốt quá trình mang thai, mẹ nên đi khám thai thường xuyên để nắm bắt được tình hình sức khỏe của bản thân cũng như theo dõi sự phát triển của thai nhi.
- Mẹ bầu cần ăn uống đủ chất, dành nhiều thời gian nghỉ ngơi để có sức khỏe tốt cũng như cung cấp đủ dinh dưỡng cho thai nhi phát triển.
- Hạn chế tối đa việc hút thuốc lá, uống rượu bia trong thai kỳ vì chúng không hề tốt cho sức khỏe của cả hai mẹ con.
- Trường hợp cảm thấy có những biểu hiện bất thường như ra máu, thai nhi cử động ít hoặc không cử động, có cơn co tử cung… mẹ bầu cần đi khám ngay để được xử lý kịp thời. Hãy đảm bảo tâm lý thoải mái khi mang bầu, nhất là tháng cuối thai kỳ vì sự lo lắng, căng thẳng sẽ khiến kéo dài quá trình chuyển dạ, ảnh hưởng xấu đến thai nhi.
- Khi mang thai, nhất là những tháng cuối thai kỳ, khi thai nhi phát triển to hơn, mẹ nên nằm nghiêng sang trái để hạn chế tử cung đè lên động mạch, cản trở nguồn máu đưa tới thai nhi.
Suy thai là tình trạng nguy hiểm trong thai kỳ, đe doạ tính mạng đứa bé, ảnh hưởng đến sự phát triển tinh thần, thể chất của đứa bé trong tương lai nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Đánh giá được tình trạng sức khoẻ của thai nhi trong trong thai kỳ có ý nghĩa quan trọng nhằm đảm bảo một cuộc đẻ an toàn cho cả mẹ và con.
