Tắc mạch phổi là tình trạng tắc nghẽn dòng lưu thông bình thường của máu. Sự tắc nghẽn này khiến cho việc trao đổi khí bị gặp nhiều trở ngại. Tắc mạch phổi khiến cho người bệnh bị suy giảm hô hấp, đồng thời giảm chất lượng cuộc sống.
Tắc động mạch phổi là bệnh gì?
Tắc mạch phổi (thuyên tắc mạch phổi) là tình trạng tắc động mạch phổi. Máu lưu thông qua phổi từ tim phải để lấy oxy và bỏ khí carbon dioxide sau đó lại lưu thông từ phổi trở về tim trái để được bơm ra phần còn lại của cơ thể.
Tắc mạch phổi là trong phổi xuất hiện một cục máu đông lọt vào mạch máu và làm tắc nghẽn dòng lưu thông bình thường của máu. Tình trạng tắc nghẽn xảy ra khi cục máu đông di chuyển từ các bộ phận khác đến phổi bị tắc nghẽn.
Tình trạng tắc nghẽn tại phổi khiến cho áp suất dội ngược lên tim phải khiến tim phải bị phình to và co bóp nặng nề hơn. Điều này cũng ảnh hưởng đến tim trái, do bị tim phải chèn ép. Huyết áp sẽ bị giảm xuống nếu tim trái không được bơm đủ máu.
Nguyên nhân của tắc mạch phổi
Tắc mạch phổi thường do một động mạch trong phổi bị tắc nghẽn, Nguyên nhân phổ biến nhất của sự tắc nghẽn như vậy là do một cục máu đông hình thành trong một tĩnh mạch sâu ở chân và di chuyển đến phổi. Khi cục máu đông di chuyển đến một mạch máu có đường kính nhỏ hơn kích thước cục máu đông thì sẽ gây ra tắc mạch phổi.
Các yếu tố nguy cơ của tắc động mạch phổi
Các yếu tố nguy cơ của tắc động mạch phổi bao gồm:
- Tuổi cao.
- Béo phì.
- Rối loạn đông máu di truyền.
- Bệnh nhân sau phẫu thuật tim hoặc bị đột quỵ, đau tim.
- Bệnh nhân có tiền sử tắc mạch phổi hoặc có bằng chứng viêm tắc tĩnh mạch chi dưới trong quá khứ hay hiện tại (sưng, nóng, đỏ, đau, mạch mu chân bắt rõ).
- Hút thuốc lá.
- Sử dụng estrogen cũng là yếu tố nguy cơ của tắc động mạch phổi.
Triệu chứng của tắc mạch phổi
Những triệu chứng của tắc mạch phổi thường điển hình và xảy ra rất nhanh, đặc biệt là nếu tắc một trong những nhánh mạch máu lớn của phổi thì tình trạng càng nghiêm trong. Các bác sĩ đã đưa ra các triệu chứng chính khi tắc mạch phổi như sau:
- Khó thở, thở gấp.
- Đau ngực có thể trở nên tồi tệ hơn khi hít vào.
- Ho, có thể có máu.
- Đau hoặc sưng chân.
- Đau lưng.
- Đổ quá nhiều mồ hôi.
- Lâng lâng, chóng mặt hoặc ngất đi.
- Môi hoặc móng tay hơi xanh.
Tắc mạch phổi nguy hiểm như thế nào?
Tắc mạch phổi có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời ngay từ những giờ đầu tiên khởi phát các triệu chứng. Nhưng nếu được phát hiện sớm thì chỉ có khoảng 8% người bệnh có di chứng nặng. Vì vậy việc đầu tiên khi có các triệu chứng của tắc mạch phổi là phải nhanh chóng đưa người bệnh vào bệnh viện để được sớm chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán tắc động mạch phổi
Thuyên tắc phổi rất khó chẩn đoán. Bác sĩ có thể dựa vào khám lâm sàng với những triệu chứng điển hình gợi ý kèm theo các xét nghiệm khác hỗ trợ như:
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm sản phẩm phân huỷ từ cục máu đông là D-dimer hoặc đo nồng độ Oxy hoặc CO2 trong máu.
- X-quang ngực: Mặc dù X-quang không hiệu quả trong chẩn đoán thuyên tắc phổi nhưng có thể giúp loại trừ các bệnh lý khác tương tự.
- Siêu âm: Siêu âm duplex tại mạch máu vùng chân, đùi, gối có thể giúp phát hiện cục máu đông trong trường hợp nghi ngờ.
- Các xét nghiệm chuyên sâu khác: Chụp CT động mạch phổi, chụp mạch máu phổi, V/Q scan hoặc MRI.
Phương pháp điều trị thuyên tắc phổi hiệu quả
Mục đích điều trị thuyên tắc phổi là giữ cho cục máu đông không lớn hơn và ngăn ngừa hình thành cục máu đông mới. Cần điều trị kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và giảm nguy cơ tử vong.
Bệnh nhân có thể được bác sĩ cho sử dụng các thuốc chống đông (thuốc làm loãng máu) để ngăn ngừa cục máu đông lớn hơn và ngăn ngừa hình thành cục máu đông mới.
Trong những trường hợp biến chứng nghiêm trọng: Các thuốc ly giải cục huyết khối có thể được cân nhắc sử dụng.
Các biện pháp phẫu thuật được để dành cho những trường hợp cục huyết khối to và tình trạng bệnh nhân nguy kịch.
Cách phòng tránh tắc mạch phổi
Để phòng tránh tình trạng bị tắc nghẽn mạch phổi, bạn nên lưu ý một số vấn đề sau:
- Không nằm hoặc ngồi quá lâu, nên thường xuyên vận động.
- Duy trì mức cân nặng hợp lý.
- Bác sĩ sẽ cho bạn dùng thuốc kháng đông dự phòng nếu bạn bắt buộc phải nằm bất động.
- Nên mặc quần áo thoải mái, không quá bó sát để tránh tình trạng máu không lưu thông.
- Không hút thuốc.
- Uống thuốc theo sự chỉ định của bác sĩ, không tự ý mua thuốc để điều trị.
- Những bệnh nhân bị bệnh nội khoa, phụ nữ mang thai, đối tượng hạn chế đi lại cần đặc biệt lưu ý.
Tắc nghẽn mạch phổi nếu không được điều trị sớm sẽ gây nên nhiều biến chứng nghiêm trọng, bệnh nhân có nguy cơ tử vong cao. Khi thấy xuất hiện các triệu chứng của bệnh, bạn cần phải đến ngay cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán chính xác về tình trạng sức khỏe của bản thân. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời bệnh lý thuyên tắc phổi có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra và giảm nguy cơ tử vong cho bệnh nhân.
