Bệnh tắc động mạch trung tâm võng mạc được xem là một cấp cứu tối khẩn cấp trong nhãn khoa, cần được xử lý càng sớm càng tốt để tránh nguy cơ mù khó hồi phục. Bệnh thường xuất hiện mà không có triệu chứng báo trước nên mức độ nguy hiểm càng gia tăng.
Tắc động mạch trung tâm võng mạc là bệnh gì?
Võng mạc là lớp nhạy cảm với ánh sáng ở mặt sau của mắt, chịu trách nhiệm về thị lực. Máu lưu thông đến hầu hết bề mặt võng mạc qua một động mạch và một tĩnh mạch. Nếu cả mạch máu hoặc một trong các nhánh nhỏ của chúng bị tắc thì máu lưu thông đến võng mạc có thể bị gián đoạn đáng kể. Sự tắc nghẽn này được gọi là thuyên tắc.
Nếu mạch máu chính bị tắc, mắt thường mất thị lực đột ngột. Nếu sự tắc nghẽn xảy ra trong một nhánh nhỏ, bạn có thể mất thị lực một phần hoặc không có triệu chứng. Tình trạng này thường không gây đau.
Nguyên nhân gây bệnh
Võng mạc là lớp thần kinh trong mắt chịu trách nhiệm nhận ánh sáng và xử lý ánh sáng. Khi động mạch bị tắc thì máu sẽ không thể đến nuôi dưỡng võng mạc được. Mô võng mạc sẽ không có chất dinh dưỡng, các quá trình chuyển hóa tế bào không thể diễn ra do thiếu oxy nên chết dần. Mô võng mạc chết đồng nghĩa với việc không nhận được hình ảnh và gây mất thị lực.
Các nguyên nhân gây tắc nghẽn mạch máu phổ biến:
- Hậu quả của huyết khối do viêm nhiễm (bệnh Lupus ban đỏ, bệnh xơ cứng bì, bệnh Kawasaki, giang mai kỳ ba..).
- Bệnh Behcet (viêm mạch máu, chủ yếu ở tĩnh mạch).
- Bệnh Horton (viêm động mạch khu trú ở động mạch thái dương nông).
- Các bệnh lý về tim mạch và cao huyết áp.
- Do các chấn thương nặng ở vùng tiểu khung.
- Hậu phẫu thuật hay tạo cục máu đông.
- Bệnh xơ vữa động mạch.
- Chứng hồng cầu hình liềm, rối loạn đông máu.
- Bệnh nhiễm trùng máu và tiêm tĩnh mạch có bọt khí.
Với những nguyên nhân điển hình trên, đa phần bệnh tắc động mạch trung tâm võng mạc thường xảy ra ở những người đã lớn tuổi. Bệnh gây ảnh hưởng thị lực nghiêm trọng và khả năng phục hồi rất thấp.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh
Có một số yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến thành động mạch có thể dẫn đến tắc mạch võng mạc:
- Tuổi – hầu hết bệnh tắc động mạch trung tâm võng mạc xảy ra ở người trên 65 tuổi.
- Huyết áp cao.
- Cholesterol cao.
- Bệnh tiểu đường.
- Hút thuốc lá.
- Thừa cân.
Triệu chứng của bệnh
Bệnh tắc động mạch võng mạc trung tâm không có triệu chứng rõ ràng và cũng không gây đau cho người bệnh.
Có thể kèm theo mất thị lực một phần ở một hoặc cả hai mắt hoặc mất thị lực toàn phần một cách đột ngột tùy theo vị trí bị tắc động mạch.
Đôi khi có tiền triệu là những đợt mù thoáng qua, đau nhức hốc mắt xảy ra ở 1 bên.
Các biện pháp điều trị bệnh
Hiện nay việc điều trị bệnh tắc động mạch trung tâm võng mạc gần như không khả quan. Hiện nay một số phương pháp xử lý nhanh được áp dụng phổ biến là:
- Tăng thông khí: Cho bệnh nhân hít thở một hỗn hợp khí 95% oxy và 5% cacbon dioxide để giãn động mạch, đẩy tác nhân gây tắc sang vị trí khác.
- Chọc tiền phòng: Rút bớt dịch trong tiền phòng mắt để giảm áp lực trong mắt để tác nhân tắc sang vị trí khác.
- Massage day nhấn mắt: Tạo áp lực thay đổi bên trong mắt để nguyên nhân tắc nghẽn thoát đi được.
- Dùng thuốc giãn mạch dạng uống hoặc tiêm truyền.
- Dùng thuốc hạ nhãn áp như Acetazolamid.
- Dùng các loại thuốc chống đông để giảm bớt sự phát triển của huyết khối.
Những thói quen sinh hoạt giúp bạn phòng và hạn chế diễn tiến của bệnh
- Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị.
- Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.
- Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.
- Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.
- Đeo thiết bị bảo vệ mắt thích hợp (kính, lá chắn, mặt nạ), tại nơi làm việc và trong khi chơi thể thao.
- Khám và điều trị ngay các triệu chứng mù thoáng qua xảy ra ở 1 mắt. Điều trị dự phòng những trường hợp đã xảy ra tắc nhánh động mạch.
- Toàn thân: Khám tổng quát phát hiện các yếu tố nguy cơ, nhất là các bệnh tim mạch, bệnh máu…
Tắc nhánh động mạch ở trung tâm võng mạc, các tổn thương ổn định, khuyết thị trường vùng võng mạc tương ứng hoặc lan rộng ra toàn bộ võng mạc. Thường người bệnh không mấy khi đến kịp nên tiến triển thường không tốt. Thị lực sẽ giảm sút trầm trọng, teo gai thị sau 1 tháng dẫn đến mù vĩnh viễn. Để giúp ngăn chặn bệnh tắc động mạch trung tâm võng mạc liên quan đến chấn thương mắt, bạn hãy luôn đeo thiết bị bảo vệ mắt thích hợp khoi sinh hoạt.
