Cân nặng khi mang thai không chỉ phản ánh sức khỏe của mẹ mà còn cho thấy sự phát triển của bào thai trong tử cung. Mức tăng cân khi mang thai được ước tính dựa vào cân nặng của thai phụ trước khi mang thai.
Tăng cân khi mang thai như thế nào là hợp lý?
Sự tăng cân của phụ nữ trong thai kỳ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cân nặng của thai nhi, nhau thai, nước ối, thể tích máu gia tăng, mỡ tăng, mô và dịch cơ thể tăng,… Theo Tổ chức y tế thế giới (WHO), sự tăng cân trong thai kỳ được ước tính dựa vào chỉ số khối lượng cơ thể BMI ( Body mass index) của người mẹ trước khi mang thai. Công thức tính BMI như sau:
Chỉ số BMI = cân nặng (kg) / [chiều cao x chiều cao] (m).
Nếu người mẹ có cân nặng bình thường trước khi mang thai (BMI khoảng 18,5 – 24,9): Mức tăng cân lý tưởng của người mẹ là 10 – 12 kg, cụ thể như sau:
- 3 tháng đầu (quý I): Tăng 1 kg.
- 3 tháng giữa (quý II): Tăng 4 – 5 kg.
- 3 tháng cuối (quý III): Tăng 5 – 6 kg.
Nếu người mẹ nhẹ cân (BMI: <18,5): Mức tăng cân nên đạt khoảng 25% so với cân nặng trước khi mang thai, thông thường là 12,7 – 18,3 kg.
Nếu trước khi mang thai mẹ bị thừa cân, béo phì (BMI từ 25 trở lên): Mức tăng cân lý tưởng là 15% cân nặng trước khi mang thai, thông thường là 7-11,3 kg.
Trường hợp người mẹ mang song thai: Nên tăng khoảng 16-20,5 kg.
Cân nặng của mẹ bầu được phân bố như thế nào trong cơ thể?
Khi mang thai, phần bụng (bao gồm tử cung) chiếm một trọng lượng đáng kể trên cơ thể mẹ vì đây là “ngôi nhà” nơi em bé sẽ lớn lên trong 9 tháng. Một số mẹ thắc mắc rằng, cơ thể mình trông rất nhỏ gọn, nhưng cân nặng vẫn đang tăng nhiều (so với cảm giác của mẹ). Giải đáp cho thắc mắc của mẹ, phần trọng lượng tăng lên chính là cân nặng của rất nhiều thành phần khác của bào thai, như:
- Em bé: 2.5 – 3.5 kg.
- Nhau thai: 0.5 kg.
- Nước ối: 1kg.
Ngoài bụng bầu, cân nặng của mẹ tăng lên khi mang thai còn được phân bố trải đều khắp cơ thể. Do đó, việc đánh giá cân nặng của mẹ bầu không nên chỉ dựa vào ước lượng bằng mắt thông thường.
Đo lường cân nặng mẹ bầu đúng cách
Nếu mẹ bầu chưa biết cách đo lường cân nặng đúng cách, sẽ rất khó khăn trong việc lập ra biểu đồ tăng cân hợp lý trong quá trình mang thai. Vì vậy, mẹ bầu thường được các bác sĩ khuyên nên đo cân nặng tại các trạm y tế, hoặc tại nhà với các nguyên tắc sau:
- Cân cùng một thời điểm trong ngày.
- Mặc cùng một lớp quần áo.
- Chỉ nên cân 1 tuần/lần.
- Cân vào buổi sáng sau khi đi vệ sinh.
Những nguy cơ rủi ro khi tăng cân quá nhiều
Thời kỳ mang thai, bạn thường phải ăn nhiều hơn bình thường. Tuy nhiên, cần có một chế độ ăn hợp lý để vẫn đảm bảo tăng cân giúp mẹ khỏe và thai nhi phát triển tốt, nhưng không nên ăn quá nhiều để xảy ra tình trạng tăng cân vượt quá mức khuyến cáo. Nếu tăng cân quá nhiều khi mang thai, mẹ bầu và thai nhi có thể gặp phải những nguy cơ sau:
Đối với mẹ bầu
- Nguy mắc tiểu đường thai kỳ: Nếu bạn tăng cân quá mức, đặc biệt ở giai đoạn đầu của thai kỳ thì đây rất có thể là dấu hiệu cảnh báo về bệnh tiểu đường thai kỳ, gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ trong thời kỳ mang thai và trong tương lai về sau.
- Tăng cân quá nhiều còn gây ra tình trạng tăng huyết áp khiến cho thời gian chuyển dạ kéo dài, nguy cơ sinh non và nguy cơ phải sinh mổ cao.
- Nguy cơ cao gây hình thành cục máu đông trong thời kỳ hậu sản.
- Dẫn đến thừa cân, béo phì.
Đối với thai nhi
Khi mẹ tăng cân quá nhiều, bé cũng có thể tăng cân nhiều hơn khi đang trong bụng mẹ. Vì thế, khi sinh ra, trẻ có nguy cơ cao có cân nặng lớn hơn mức trung bình. Điều này khiến cho việc sinh nở của người mẹ trở nên khó khăn hơn và mức rủi ro cao hơn, đồng thời nguy cơ phải sinh mổ cũng rất lớn.
Bí quyết giúp bà bầu tăng cân hợp lý đúng chuẩn khoa học
Chế độ ăn của mẹ bầu cũng cần phải được cân bằng nhằm cung cấp dinh dưỡng cho mẹ và thai nhi. Ăn đủ protein: thịt, cá, trứng, sữa, dưỡng chất xây dựng các tế bào của cơ thể. Và chất béo tham gia vào việc tạo thành não của trẻ và gluxit (đường và bột) mang lại năng lượng cho bà mẹ.
- Tăng nguồn cung cấp vitamin A: Sữa toàn phần, bơ, lòng đỏ trứng, B :ngũ cốc và D: sữa, bơ, lòng đỏ trứng, cá, axit folic trong rau xanh , sắt trong động vật thân mềm, rau xanh, canxi trong sữa, rau xanh và magiê: rau xanh, nước khoáng.
- Chọn những loại thức ăn béo và ít đường, nhiều chất xơ.
- Tránh ăn những thực phẩm được chiên, rán hay xào với quá nhiều dầu mỡ.
- Uống nhiều nước trong thai kỳ và đảm bảo ít nhất 2 lít nước mỗi ngày.
Chế độ sinh hoạt và làm việc
- Phụ nữ mang thai nên làm việc theo khả năng của mình, không được làm việc quá sức.
- Tránh các công việc ở trên cao hoặc ngâm mình dưới nước. Trong khi làm việc, nên nghỉ giải lao hợp lý.
- Tránh ăn những thực phẩm được chiên, rán hay xào với quá nhiều dầu mỡ.
- Uống nhiều nước trong thai kỳ và đảm bảo ít nhất 2 lít nước mỗi ngày.
- Giai đoạn cuối của thai kỳ, bà bầu cần được nghỉ ngơi để lấy lại sức và con tăng cân.
- Nên vận động thật nhẹ nhàng bằng cách làm việc nhà vừa phải, không nên nghỉ ngơi thụ động một chỗ.
- Đảm bảo giấc ngủ mỗi ngày ít nhất 8 tiếng, nên ngủ trưa vừa đủ để phục hồi cơ thể.
- Giữ cuộc sống tinh thần thoải mái, tránh xảy ra căng thẳng, lo âu phiền muộn.
- Hạn chế đi xa, khi có việc ra ngoài, cần có người hỗ trợ.
- Giữ môi trường sống sạch sẽ, trong lành, thoáng đãng, tránh khói thuốc lá, bụi bẩn.
Tăng cân ổn định trong thai kỳ giúp cho em bé của bạn khỏe mạnh và còn tốt cả cho bạn. Việc tăng cân quá mức hay thiếu kí trong thai kỳ đều không tốt cho thai nhi và mẹ. Theo dõi cân nặng là việc làm cần thiết đối với mỗi bà bầu để có thể điều chỉnh chế độ ăn và kiểm soát cân nặng của mình một cách tốt nhất. Và ngoài ra, những lời khuyên hợp lí nhất về chế độ ăn cũng như chế độ tập luyện trong thai kỳ có thể cân bằng và duy trì cân nặng giúp mẹ và bé luôn được đảm bảo sức khỏe toàn diện.
