Bệnh tiểu không tự chủ khi bị áp lực là một dạng thường gặp của tiểu không tự chủ. Bệnh thường rất khó nói và hay xảy ra ở phụ nữ, gây ra khó chịu, bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày.
Tiểu không kiểm soát là gì?
Tiểu không kiểm soát hay tiểu không tự chủ là một vấn đề phổ biến và gây nhiều bất tiện cho người bệnh. Mức độ nghiêm trọng của bệnh sẽ khác nhau từ nhẹ như són tiểu (thỉnh thoảng rò rỉ nước tiểu khi ho hoặc hắt hơi) đến nặng hơn là tiểu không tự chủ khi gắng sức.
Dù tình trạng này thường xảy ra với người cao tuổi hơn nhưng đây không phải là hậu quả tất yếu của quá trình lão hóa. Đối với hầu hết trường hợp, thực hiện những biện pháp thay đổi lối sống đơn giản hoặc điều trị y tế có thể giảm bớt ảnh hưởng hoặc chấm dứt bệnh tiểu không tự chủ.
Các loại tiểu không kiểm soát
Các loại đi tiểu không kiểm soát bao gồm:
- Tiểu không kiểm soát do áp lực: Người bệnh bị rò rỉ nước tiểu do có áp lực lên bàng quang như khi ho, hắt hơi, cười, tập thể dục hoặc nâng vật nặng.
- Tiểu không kiểm soát cấp kỳ: Người bệnh không nhịn được tiểu, cần đi tiểu thường xuyên, có thể ảnh hưởng giấc ngủ đêm vì phải thức dậy nhiều lần để tiểu. Nguyên nhân thường là do nhiễm trùng hay một tình trạng nghiêm trọng hơn như rối loạn thần kinh hoặc tiểu đường.
- Tiểu không kiểm soát do giãn bàng quang: Tình trạng này xảy ra do cơ bàng quang yếu hoặc bàng quang bị tắc nghẽn (bàng quang đầy nhưng người bệnh vẫn không có cảm giác cần đi tiểu), làm ngăn cản quá trình làm rỗng bình thường của bàng quang, có thể gây bí tiểu mạn tính.
- Tiểu không kiểm soát chức năng: Sự suy yếu về thể chất (như bị viêm khớp nặng) hoặc tinh thần khiến người bệnh không thể đi vệ sinh kịp thời.
- Tiểu không kiểm soát hỗn hợp: Người bệnh mắc nhiều dạng kết hợp của bệnh tiểu không tự chủ.
Nguyên nhân gây bệnh tiểu không tự chủ
Tiểu không kiểm soát không phải là một bệnh mà là một triệu chứng, thường là kết quả của những thói quen hàng ngày, bệnh lý nền hoặc các vấn đề thể chất.
Tiểu không kiểm soát tạm thời
Một số đồ uống, thực phẩm và thuốc có thể có tác dụng như thuốc lợi tiểu vì chúng kích thích bàng quang và tăng lượng nước tiểu, bao gồm:
- Rượu.
- Caffeine.
- Soda và thức uống có ga.
- Chất ngọt nhân tạo.
- Socola.
- Ớt.
- Thực phẩm nhiều gia vị, đường hoặc axit, đặc biệt là trái cây họ cam quýt.
- Các thuốc trị bệnh tim và huyết áp, thuốc an thần và thuốc giãn cơ.
- Vitamin C liều lớn.
Ngoài ra, một số bệnh lý cũng có thể gây ra tình trạng tiểu không tự chủ, chẳng hạn như:
- Nhiễm trùng đường tiết niệu.
- Táo bón.
Tiểu không kiểm soát thường xuyên
Tiểu không tự chủ cũng có thể kéo dài dai dẳng do những tình trạng sức khỏe hoặc bệnh lý như:
- Thai kỳ: Thay đổi nội tiết tố và trọng lượng của thai nhi tăng lên có thể dẫn đến tiểu không kiểm soát do áp lực.
- Sinh con: Sinh con tự nhiên qua ngả âm đạo có thể làm suy yếu các cơ bàng quang, làm tổn thương dây thần kinh bàng quang và các mô hỗ trợ, dẫn đến sa sàn chậu. Khi này, bàng quang, tử cung, trực tràng hoặc ruột non có thể bị đẩy xuống khỏi vị trí bình thường và nhô vào âm đạo, dẫn đến tiểu không tự chủ.
- Tuổi tác: Lão hóa cơ bàng quang có thể làm giảm khả năng lưu trữ nước tiểu của bàng quang. Ngoài ra, các cơn co thắt bàng quang xuất hiện thường xuyên hơn khi già đi, khiến cảm giác buồn tiểu gia tăng.
- Mãn kinh: Ở tuổi mãn kinh, phụ nữ sản xuất ít estrogen hơn. Đây là một loại hormone giúp giữ cho niêm mạc bàng quang và niệu đạo khỏe mạnh. Các mô này suy giảm có thể làm tình trạng tiểu không kiểm soát nghiêm trọng thêm.
- Cắt tử cung: Ở phụ nữ, bàng quang và tử cung được hỗ trợ bởi hệ thống cơ và dây chằng giống nhau. Những thủ thuật, phẫu thuật có liên quan đến hệ thống sinh sản của nữ giới như cắt bỏ tử cung đều có thể làm hỏng các cơ hỗ trợ sàn chậu, dễ dẫn đến tiểu không tự chủ.
- Phì đại tiền liệt tuyến: Bệnh lành tính phổ biến ở nam giới lớn tuổi và có thể gây ra tình trạng tiểu không tự chủ ở nam giới.
- Ung thư tuyến tiền liệt: Ở nam giới, tiểu không kiểm soát do áp lực hoặc cấp kỳ có thể do không điều trị bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, tình trạng đi tiểu không tự chủ thường là tác dụng phụ của các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt.
- Tắc nghẽn: Nếu đường tiết niệu có khối u, dòng nước tiểu bình thường sẽ bị chặn lại, dẫn đến tình trạng tiểu không kiểm soát. Người bị sỏi niệu quản cũng có thể bị són tiểu.
- Rối loạn thần kinh: Bệnh đa xơ cứng, bệnh Parkinson, đột quỵ, u não hoặc chấn thương cột sống có thể cản trở các tín hiệu thần kinh liên quan đến kiểm soát chức năng của bàng quang, gây ra chứng tiểu không tự chủ.
Các yếu tố nguy cơ mắc bệnh
Có rất nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ tiểu không kiểm soát, bao gồm:
- Tuổi: Tuổi càng cao, nguy cơ mắc tiểu không tự chủ càng gia tăng.
- Thừa cân: Tăng trọng lượng cũng tăng áp lực lên bàng quang và các cơ xung quanh khiến chúng suy yếu, dễ tiểu són khi ho hoặc hắt hơi.
- Hút thuốc: Sử dụng thuốc lá có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng tiểu không tự chủ.
- Bệnh sử gia đình: Nếu có bố mẹ hoặc anh chị em ruột mắc chứng tiểu không kiểm soát (đặc biệt là dạng cấp kỳ) thì bạn cũng có nguy cơ mắc cao hơn.
- Những bệnh lý khác: Bệnh thần kinh hoặc bệnh tiểu đường có thể làm tăng nguy cơ đi tiểu không kiểm soát.
Triệu chứng đi kèm tiểu không tự chủ
Thông thường, hiện tượng tiểu không tự chủ thường đi kèm các triệu chứng sau đây:
- Thường có cảm giác buồn tiểu khó kiềm chế được.
- Đi tiểu tần suất nhiều hơn so với bình thường.
- Tiểu đêm: Ban đêm thường phải thức dậy giữa giấc ngủ để đi tiểu.
- Đau rát khi đi tiểu.
- Rò rỉ nước tiểu trong khi ngủ.
Biến chứng của tiểu không kiểm soát
Nếu tiểu không tự chủ trở thành tình trạng mạn tính sẽ có thể gây ra những biến chứng như:
- Các vấn đề về da: Phát ban, nhiễm trùng da và các vết loét do da thường xuyên chịu ẩm ướt.
- Nhiễm trùng đường tiết niệu: Tiểu không tự chủ làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu nhiều lần.
- Ảnh hưởng đến cuộc sống cá nhân: Tình trạng bất tiện này có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội, công việc và cá nhân của người bệnh.
Các phương thức chẩn đoán
Một số phương pháp chẩn đoán tiểu không tự chủ đang được áp dụng phổ biến bao gồm:
- Nhật kí bàng quang: Người bệnh ghi lại lượng nước đã uống, thời điểm đi tiểu, lượng nước tiểu thải ra và số lần tiểu không tự chủ.
- Khám sức khỏe: Bác sĩ sẽ tiến hành khám âm đạo, kiểm tra hoạt động của cơ sàn chậu (đối với nữ giới) và khám trực tràng để xác định phì đại tuyến tiền liệt (đối với nam giới).
- Phân tích nước tiểu: Xét nghiệm này được tiến hành để xác định tình trạng nhiễm trùng hoặc các dấu hiệu bất thường khác (nếu có).
- Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu được tiến hành để đánh giá chức năng thận.
- Đo lượng nước dư sau khi đi tiểu (PVR): Phương pháp này xác định chính xác lượng nước tiểu còn lại trong bàng quang sau khi đi tiểu.
- Siêu âm vùng chậu: Siêu âm vùng chậu được tiến hành để phát hiện bất thường (nếu có) thông qua hình ảnh thu được.
- Kiểm tra niệu động học: Phương pháp này giúp kiểm tra chức năng chứa đựng và tống xuất nước tiểu của bàng quang cũng như cơ thắt cổ bàng quang.
- Nội soi bàng quang: Một ống có kèm camera nhỏ sẽ được đưa vào niệu đạo để kiểm tra những bất thường bên trong đường tiết niệu.
Thói quen sinh hoạt hạn chế bệnh tiểu mất kiểm soát
Tiểu không tự chủ có thể được hạn chế nếu bạn:
- Tập các bài tập Kegel đúng cách.
- Uống thuốc theo chỉ dẫn.
- Chăm sóc kỹ hơn vùng sinh môn để tránh kích ứng da.
- Dùng khăn lau sạch người.
- Để da khô tự nhiên ngoài không khí.
- Tránh rửa và ngâm nước cơ quan sinh dục quá thường xuyên bởi vì những việc này có thể làm mất đi tác dụng của hàng rào bảo vệ chống nhiễm trùng bàng quang.
- Xem xét việc sử dụng kem bảo vệ, chẳng hạn như dầu petroleum hoặc bơ cacao.
Biện pháp giúp phòng ngừa đi tiểu không kiểm soát
Tuy không thể phòng ngừa hoàn toàn, bạn vẫn có thể thực hiện những biện pháp sau để giảm nguy cơ mắc chứng tiểu không tự chủ:
- Duy trì cân nặng.
- Thực hành các bài tập tốt cho sàn chậu.
- Tránh các chất kích thích chức năng bàng quang như caffeine, rượu và thực phẩm có tính axit.
- Ăn nhiều chất xơ, ngăn ngừa táo bón.
- Không hút thuốc.
Tiểu không tự chủ không phải là bệnh lý nguy hiểm nhưng lại ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Hiện nay tuy đã có rất nhiều phương pháp điều trị tiểu không kiểm soát nhưng khả năng khỏi bệnh hoàn toàn chưa cao. Chính vì vậy, cách khống chế bệnh tốt nhất là học cách thích nghi với các triệu chứng, tham khảo thêm ý kiến bác sĩ để có thể kiểm soát triệu chứng són tiểu một cách tốt nhất.
