Trẻ em thường gặp phải tình trạng trào ngược dạ dày. Tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Bố mẹ cần biết rõ nguyên nhân và cách phòng ngừa để biết cách xử lý.
Trào ngược dạ dày ở trẻ là bệnh gì?
Trào ngược dạ dày là tình trạng thức ăn từ dạ dày trào ngược trở lại lên thực quản, thường gặp ở trẻ sơ sinh, trẻ em và cả người lớn.
Trào ngược dạ dày ở trẻ có thể là sinh lý hoặc bệnh lý, tuỳ từng loại mới có ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khoẻ của trẻ.
Nguyên nhân gây ra trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ
Muốn chữa trào ngược dạ dày thực quản cho trẻ một cách hiệu quả cha mẹ cần biết được nguyên nhân khiến con mình mắc phải hiện tượng này đó là:
Nguyên nhân sinh lý
- Hệ tiêu hóa của trẻ chưa ổn định, chưa hoàn thiện và dạ dày nằm ngang hơn người lớn.
- Hoạt động đóng/mở của cơ thắt thực quản chưa thực sự hiệu quả nên thức ăn dễ bị trào ngược lên thực quản.
- Loại thức ăn tiêu thụ hàng ngày của trẻ chủ yếu ở dạng lỏng hoặc mềm nên dễ lọt qua khe hở nhỏ ở cơ vòng.
- Uống sữa công thức hoặc sữa bò nên chậm tiêu hóa, dễ có nguy cơ bị trào ngược dạ dày thực quản.
- Tư thế bé bú nằm khiến sữa khi xuống đến dạ dày dễ dàng bị trào ngược lên trên thực quản.
Nguyên nhân bệnh lý
Một số bệnh lý ở trẻ dưới 1 tuổi làm suy yếu cơ thắt phần thực quản dưới cũng có thể gây trào ngược dạ dày thực quản, điển hình như: Hở van tim, bại não, sa dạ dày, thoát vị cơ hoành,…
Triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ em thường gặp
- Trẻ em bị trào ngược dạ dày thường hay ói, ọc sữa, có trường hợp sữa ọc qua mũi hoặc miệng.
- Trẻ biếng ăn, hay quấy khóc vô cớ, quấy đêm nhiều.
- Trẻ chậm tăng cân, suy dinh dưỡng.
- Ở trẻ lớn, trẻ sẽ hay ợ nóng và còn có cảm giác đau xương ức.
- Trào ngược dạ dày ở trẻ khiến trẻ thường xuyên ho, khò khè, bị viêm phổi nhiều lần, có khi trẻ bị khó thở, tím tái, nguy hiểm nhất là ngừng thở, nếu không phát hiện kịp thời sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ.
Trào ngược dạ dày ở trẻ có nguy hiểm không?
Trào ngược dạ dày ở trẻ nếu không được chăm sóc đúng cách sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, cụ thể:
- Biến chứng về tiêu hóa: Trẻ bị viêm thực quản với nhiều mức độ khác nhau, từ đó sẽ ảnh hưởng đến hoạt động ăn uống của trẻ. Nghiêm trọng nhất là bị barrett thực quản – thực quản bị viêm, đường thực quản hẹp dẫn đến việc lưu thông thức ăn từ miệng xuống dạ dày gặp nhiều khó khăn.
- Biến chứng về hô hấp: Trẻ thở bị khò khè, ho kéo dài, và điều trị thông thường không giúp trẻ thuyên giảm các triệu chứng. Khi bị trào ngược, axit từ dạ dày sẽ trào lên thực quản khiến dây thanh ở cổ họng dày lên, làm cho bé bị khò khè, khàn giọng. Nặng hơn, trào ngược dạ dày trẻ em còn liên quan đến tình trạng hen suyễn ở trẻ.
- Biến chứng về răng miệng và tai-mũi-họng: Trẻ bị trào ngược bệnh lý có thể bị viêm tai, viêm xoang, mòn răng, chậm tăng cân, suy dinh dưỡng, lâu dài ảnh hưởng đến sự phát triển về hành vi của trẻ.
Biện pháp chẩn đoán bệnh
Trong trường hợp cần khám xét sâu hơn, bác sĩ có thể chỉ định những kĩ thuật và xét nghiệm sau:
- Siêu âm: Phương pháp này giúp phát hiện tình trạng hẹp môn vị ở trẻ.
- Xét nghiệm máu, nước tiểu: Xét nghiệm máu và nước tiểu có thể giúp định hướng hoặc nhận diện các nguyên nhân gây ra tình trạng nôn tái diễn và chậm tăng cân.
- Đo pH thực quản: Để đo mức độ acid ở thực quản trẻ nhỏ, bác sĩ sẽ đặt một ống nhỏ vào thực quản trẻ qua đường miệng hoặc mũi. Ống này được nối với thiết bị đo nồng độ acid. Trẻ có thể cần phải nhập viện để chuẩn bị cho việc thực hiện kĩ thuật này.
- Chụp Xquang: Những hình ảnh thu được sau khi chụp Xquang có thể giúp phát hiện các bất thường trong ống tiêu hóa, chẳng hạn như tắc nghẽn ống tiêu hóa. Trước khi chụp Xquang trẻ có thể cần uống thuốc cản quang (barium).
- Nội soi đường tiêu hóa trên: Một ống nội soi mềm sẽ đưa từ miệng xuống thực quản, dạ dày và phần đầu tiểu tràng của trẻ. Trong quá trình thực hiện, bác sĩ có thể lấy các mẫu mô để làm xét nghiệm. Đối với trẻ nhỏ, quá trình nội soi đường tiêu hóa trên thường được tiến hành sau khi đã gây mê.
Chữa trào ngược dạ dày thực quản bằng một số thực phẩm và thảo dược thiên nhiên
Ngoài những cách xử trí nêu trên, có một số thực phẩm và thảo dược thiên nhiên cũng có tác dụng hỗ trợ chữa trào ngược dạ dày.
Bạc hà cay
Từ lâu bạc hà được biết đến là một loại thảo dược có tác dụng làm mát hệ tiêu hóa và giúp làm giảm các triệu chứng trào ngược axit dạ dày, giảm viêm và hỗ trợ hoạt động của hệ tiêu hóa. Cha mẹ có thể trộn một vài giọt dầu bạc hà với một muỗng dầu oliu để massage vùng bụng của trẻ (có thể thực hiện 2 lần/ngày). Ngoài ra, các bà mẹ đang cho con bú cũng có thể uống trà bạc hà 2-3 lần/ngày.
Dầu dừa
Dầu dừa cũng có tác dụng giúp giảm viêm do trào ngược axit dạ dày. Thành phần axit lauric có trong dầu dừa giúp cho hệ tiêu hóa của trẻ tốt hơn, giống như tác dụng của sữa mẹ. Cho trẻ dùng dầu dừa bằng cách thêm khoảng nửa muỗng dầu dừa nguyên chất vào nước ấm hoặc ngũ cốc cho trẻ.
Ngoài ra, cũng có thể trộn dầu dừa và dầu gừng để massage nhẹ nhàng vùng bụng của trẻ.
Giấm táo
Giấm táo là một trong những bài thuốc giúp chữa trào ngược dạ dày ở trẻ em. Pha một ít giấm táo tươi với cốc nước ấm và cho bé uống đều đặn sẽ làm tăng khả năng miễn dịch của trẻ. Bên cạnh đó, cũng có thể cho thêm mật ong hữu cơ vào giấm táo và nước ấm, tuy nhiên mật ong được khuyến cáo là không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi.
Hoa cúc
Ngoài tác dụng giảm đau bụng, tính an thần có trong hoa cúc còn giúp cải thiện hệ tiêu hóa. Pha một cốc nước nóng với nửa muỗng hoa cúc khô, để nguội, sau đó cho trẻ uống hàng ngày sẽ giúp giảm triệu chứng trào ngược axit dạ dày.
Biện pháp phòng ngừa chứng trào ngược dạ dày ở trẻ
Để phòng ngừa tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ, bố mẹ cần lưu ý những điều sau:
- Chuẩn bị quần áo rộng rãi, thoải mái cho trẻ.
- Cho trẻ ăn trước khi đi ngủ khoảng 3 tiếng.
- Chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ, ít và cho ăn thường xuyên.
- Sau khi ăn, bế trẻ ở tư thế thẳng đứng khoảng 30 phút, tránh để trẻ nằm xuống ngay.
- Hạn chế các thực phẩm có tính axit, cay, caffeine, nhiều chất béo có hại vì những thực phẩm này rất có hại cho sức khỏe dạ dày.
- Cho trẻ bú ở tư thế đầu cao 30 độ và để bé nằm duy trì ở tư thế này cả lúc ngủ, hoặc có thể nằm nghiêng bên trái giúp làm giảm triệu chứng ợ hơi, ợ nóng.
Khi cha mẹ thấy trẻ có hiện tượng trào ngược axit dạ dày, cha mẹ hãy nên theo dõi kỹ để phân biệt đó là trào ngược sinh lý hay bệnh lý, đồng thời tìm cách chữa trị phù hợp.
