Chảy máu cam là tình trạng xuất huyết trong mũi hầu như ai cũng từng bị trong đời. Bệnh đa phần không nghiêm trọng, chủ yếu do yếu tố thời tiết hoặc va chạm. Trường hợp bị chảy máu cam kéo dài, thường xuyên, thì nên cẩn trọng vì đây có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý nguy hiểm.
Chảy máu cam là gì?
Chảy máu cam (hay còn gọi là chảy máu mũi) là hiện tượng các mạch máu nhỏ ở mũi bị vỡ, gây chảy máu. Máu cam chỉ chảy trong một khoảng thời gian ngắn, sau đó tự động ngưng chảy. Có những bé có thể bị chảy máu cam nhiều lần trong tuần, khiến bố mẹ lo lắng, thậm chí là hoảng sợ. Tuy nhiên, đây là tình trạng thường gặp ở các bé trong độ tuổi từ 3 đến 10, đặc biệt là các bé 2 – 3 tuổi.
Chảy máu mũi thường chia 2 nhóm:
- Chảy máu mũi trước: Thường gặp (90%), dễ cầm máu tại nhà hoặc cơ sở y tế nhưng hay bị lặp lại làm gia đình lo lắng.
- Chảy máu mũi sau: Ít gặp hơn, khó cầm máu tại nhà, nên nhập viện để được can thiệp bởi bác sĩ tai mũi họng.
Nguyên nhân khiến trẻ bị chảy máu cam
Chảy máu cam có thể do nguyên nhân vật lý (nguyên nhân tại chỗ) hoặc nguyên nhân bệnh lý (liên quan đến vùng tai mũi họng). Bố mẹ cần biết chính xác nguyên nhân để có cách xử trí khi trẻ bị chảy máu cam phù hợp, an toàn.
- Thời tiết hanh khô, sử dụng điều hòa, máy lạnh, máy sưởi trong thời gian dài khiến mạch máu trong mũi bị vỡ, gây chảy máu.
- Trẻ ngoáy mũi quá sâu và mạnh, làm tổn thương các mạch máu trong mũi.
- Trẻ gãi, cào hoặc vô tình đưa (nhét) dị vật vào sâu trong mũi.
- Trẻ bị va chạm mạnh vào mũi trong quá trình vui chơi, chạy nhảy,…
- Trẻ hắt hơi và xì mũi quá mạnh.
- Vách ngăn mũi bị vẹo.
- Hiện tượng dị ứng, nhiễm trùng ở mũi, họng và xoang.
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc như thuốc chống viêm, thuốc xịt mũi.
- Các khối u (cả lành tính và ác tính) ở vùng tai mũi họng. Tuy nhiên, nguyên nhân này rất hiếm gặp.
- Gãy xương mũi, vỡ nền sọ do chấn thương cũng có thể gây chảy máu mũi. Tuyệt đối không chủ quan trong những trường hợp này.
- Trẻ mắc một số bệnh liên quan đến huyết học như xuất huyết giảm tiểu cầu, rối loạn đông máu, các bệnh về máu gây giảm tiểu cầu (suy tuỷ xương, lơ xê mi cấp,…).
Cách xử trí khi trẻ bị chảy máu cam
Chảy máu cam ở trẻ em đa số sẽ tự hết, không ảnh hưởng đến sức khỏe và để lại biến chứng gì nghiêm trọng với điều kiện là mẹ và trẻ phải biết xử trí đúng cách. Các bước sơ cứu trẻ bị chảy máu mũi ban đầu như sau:
- Ngồi hoặc đứng và hơi cúi người về phía trước để máu chảy ra mũi trước. Không nằm xuống hoặc ngửa đầu ra sau vì tư thế này làm máu chảy ra mũi sau, có thể khiến bé nuốt phải máu và có thể dẫn đến nôn mửa.
- Bóp 2 cánh mũi vào nhau để cầm máu, đồng thời hướng dẫn trẻ há miệng ra để hít thở. Không kẹp chặt sống mũi (phần xương mũi cứng) vì điều đó không giúp cầm máu và không ấn vào một bên cánh mũi, ngay cả khi máu chỉ chảy ở một bên.
- Bóp kín mũi trong ít nhất 5 phút (đối với trẻ em, và sử dụng đồng hồ để tính giờ. Đừng buông tay ngưng bóp kín mũi để kiểm tra xem máu đã ngừng chảy chưa một cách thường xuyên nhé. Nhiều trẻ mất cơ hội cầm máu vì ngưng bóp mũi quá sớm.
- Nếu muốn, mẹ cũng có thể chườm lạnh hoặc chườm đá lên sống mũi. Điều này có thể giúp các mạch máu co lại và làm chậm quá trình chảy máu. Bước này thường không cần thiết, nhưng nhiều người thích làm.
Làm sao biết khi nào chảy máu mũi nghiêm trọng?
Tuy nhiên, nếu bé xuất hiện những dấu hiệu sau, bạn nên đưa bé đi khám:
- Chảy máu cam sau khi bé bị ngã hoặc do bị va đập vào vùng đầu hoặc vùng mũi.
- Bé bị mất khá nhiều máu do chảy máu cam. Ngay khi bạn nhận thấy việc cầm máu cho bé không thành công, bạn nên nhanh chóng đưa bé đi khám.
- Bé dùng một loại thuốc mới.
- Bé bị chảy máu cam không ngừng.
- Bé chảy máu cam thường xuyên.
- Vừa chảy máu cam, bé vừa bị chảy máu ở bộ phận khác trên cơ thể (chẳng hạn ở lợi).
Cách phòng ngừa chảy máu cam trở lại
Để ngăn trẻ bị chảy máu cam trở lại, cha mẹ cần lưu ý:
- Cho trẻ nghỉ ngơi và thư giãn ít nhất trong vòng 2 giờ, chỉ hoạt động nhẹ nhàng (nếu cần).
- Tránh không cho trẻ ăn uống đồ nóng, tắm nước nóng trong ít nhất 24 giờ kể từ khi chảy máu cam.
- Có thể làm ẩm niêm mạc vùng mũi bằng kem làm ẩm hoặc nước muối sinh lý.
- Nhắc trẻ không ngoáy mũi hay xì mũi trong vòng 24 giờ.
- Trẻ cần tránh các hoạt động mạnh hay các môn thể dục cường độ cao như chạy, ném, nhấc vật nặng.
- Nếu trẻ bị táo bón thì cần cho uống nhiều nước và tăng hàm lượng chất xơ trong chế độ ăn.
- Chất xơ giúp làm giảm cholesterol trong máu.
- Bổ sung chất xơ trong chế độ ăn uống giúp trẻ phòng ngừa chảy máu cam trở lại.
Đa số trường hợp chảy máu cam ở trẻ đều là lành tính, chảy máu lượng ít và thường sẽ tự cầm. Tình trạng này có thể lặp đi lặp lại cho đến khi dậy thì. Nếu trẻ bị chảy máu cam thỉnh thoảng vài tháng 1 lần, lượng ít thì gia đình không cần quá lo lắng. Nhưng nếu trẻ bị tái phát thường xuyên hoặc hay có vết bầm máu ở tay chân khi va chạm nhẹ thì gia đình nên đưa con đến các cơ sở y tế, bệnh viện chuyên môn để thăm khám và loại trừ các nguyên nhân khác.
