Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể. Nó có chức năng lọc bỏ độc chất trong máu khỏi cơ thể bạn đồng thời đóng vai trò trong tiêu hóa thức ăn và dự trữ năng lượng. Khi các tế bào gan ung thư hóa, gan không thể thực hiện chức năng thích hợp, dẫn tới các tác động có hại và nghiêm trọng đến cơ thể.
Ung thư gan là bệnh gì?
Ung thư gan (UTG) là một bệnh lý trong đó các tế bào ung thư gây hại phát triển trong các mô ở gan. UTG nguyên phát xảy ra khi tế bào ung thư bắt đầu xuất hiện ở gan, và các loại UTG nguyên phát khác nhau thường được đặt tên theo loại tế bào là nguồn gốc khởi phát ung thư.
Có hai cách để phân loại ung thư gan: UTG nguyên phát và UTG thứ phát (di căn gan).
Ung thư gan nguyên phát
- Ung thư biểu mô tế bào gan, là ung thư gan phổ biến nhất xuất phát từ các tế bào gan.
- Ung thư ống mật (ung thư biểu mô đường mật) ít phổ biến hơn.
- Sarcôm mạch máu là một thể hiếm gặp.
- Ung thư nguyên bào gan là một thể rất hiếm gặp.
Ung thư gan thứ phát
Hay còn gọi là ung thư di căn gan, thường gặp hơn nhiều so với ung thư gan nguyên phát. Ung thư của đại tràng, trực tràng, phổi hay vú có thể di căn gan âm thầm.
Nguyên nhân và triệu chứng
Nguyên nhân gây ung thư gan
Một số yếu tố được cho rằng đó là nguyên nhân gây ra bệnh UTG đó là:
- Xơ gan: UTG hay gặp trên nền gan xơ, chiếm tỷ lệ đến 80%. Các nguyên nhân có thể dẫn đến xơ gan gây ung thư hóa bao gồm xơ gan do rượu, xơ gan thứ phát do nhiễm virus viêm gan B, virus viêm gan C dẫn đến ung thư tế bào gan sau 20 – 40 năm, xơ gan do nhiễm sắt. Tuy nhiên vẫn có một tỷ lệ nhiễm virus viêm gan B, C dù chưa có xơ gan vẫn bị ung thư.
- Dùng thuốc tránh thai kéo dài cũng có thể là nguyên nhân ung thư. Sử dụng thuốc tránh thai trong thời gian dài tạo nên Adenoma (u tuyến) trong gan dễ tiến triển thành ung thư biểu mô tế bào gan.
- Chất Aflatoxin của nấm Aspergillus có mặt trong các loại thực phẩm như lạc, đỗ bị mốc cũng có thể là nguyên nhân gây ung thư gan.
Triệu chứng thường gặp
Bệnh nhân mắc UTG tiến triển thường có các triệu chứng giống với bệnh gan mạn tính như:
- Chán ăn.
- Đau, nặng tức vùng hạ sườn phải.
- Vàng da trong đó da và mắt có màu vàng.
- Sưng bụng do tích tụ dịch.
- Thay đổi trạng thái tinh thần và hoang tưởng.
- Tình trạng chảy máu ở dạ dày cũng như đường ruột có thể là dấu hiệu của tổn thương gan nặng thường có khả năng phát triển thành ung thư gan.
- Gan to, có thể sờ thấy bờ gan ở dưới bờ sườn với mật độ mềm trong 25% các trường hợp.
Một số bệnh nhân cũng có thể bị đau bụng trên ở mức độ nhẹ đến vừa, sụt cân, buồn ngủ (mặc dù vẫn ngủ bình thường), chán ăn hoặc có khối lộ rõ ở vùng bụng trên. Vấn đề là hầu hết những triệu chứng này có thể xảy ra do nhiều loại bệnh phổ biến ảnh hưởng đến gan và các cơ quan lân cận khác, ví dụ như dạ dày và ruột, khiến bệnh nhân khó nhận biết được các triệu chứng từ sớm.
Yếu tố nguy cơ làm tăng tỷ lệ mắc ung thư
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh như: Người mắc bệnh gan mãn tính (xơ gan), gan nhiễm mỡ, viêm gan B, viêm gan C, béo phì, nhiễm độc tố aflatoxin do nấm mốc…. Ngoài ra, nguyên nhân gây UTG có thể liên quan đến các yếu tố môi trường, giới tính (thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới), chế độ ăn uống lạm dụng rượu bia, thuốc lá,…
Phương pháp điều trị ung thư gan
Phác đồ điều trị ung thư gan phụ thuộc vào từng giai đoạn bệnh và phụ thuộc vào tình trạng của gan (tức là mức độ nghiêm trọng của bệnh gan mà bạn mắc trước khi bị ung thư). Bác sĩ sẽ chú ý tới những vấn đề như:
- Tình trạng của gan.
- Kích thước, vị trí và số lượng khối u.
- Mức độ lan rộng của ung thư.
- Tuổi tác và tình trạng sức khỏe chung của bạn.
Một số phương thức điều trị ung thư được áp dụng bao gồm:
- Phẫu thuật: Nhằm loại bỏ phần gan bị ung thư.
- Ghép gan: Thay thế gan bị bệnh với một gan khỏe mạnh từ người.
- Phá hủy u gan tại chỗ: Tiêu diệt tế bào ung thư ở gan bằng xạ trị, nhiệt, laser hoặc tiêm thuốc trực tiếp vào khối ung thư.
- Hóa trị: Là một liệu trình thuốc để diệt tế bào ung thư hoặc ngăn ung thư tiếp tục phát triển.
- Liệu pháp miễn dịch: Dùng thuốc kết hợp với nâng hệ miễn dịch của cơ thể để ngăn ung thư tiến triển.
- Nút mạch gan: Nhằm ngăn động mạch cung cấp máu, khiến cho khối ung thư không được nuôi dưỡng. Nút mạch gan có thể kết hợp trong điều trị với hóa trị hoặc xạ trị.
UTG hiện nay vẫn là nỗi ám ảnh với nhiều người vì tiên lượng khó hơn các bệnh ung thư khác và đặc biệt đây là căn bệnh đang gia tăng ở Việt Nam.
Cách tốt nhất để phòng ngừa, phát hiện UTG là khám sức khỏe định kỳ siêu âm gan 6 tháng/lần, đặc biệt là những bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao như xơ gan, viêm gan mạn tính do rượu, viêm gan virus B, C,….
Ngoài ra tiêm đầy đủ vacxin phòng viêm gan B, tránh tiếp xúc với các hóa chất độc hại dễ làm tổn thương gan để giảm nguy cơ mắc bệnh. Khi nghi ngờ mắc UTG, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm máu, thăm chụp cắt lớp, sinh thiết gan… để đưa ra kết luận chính xác.
