Thận bị viêm do lupus gây ra còn được gọi là bị viêm thận lupus, bệnh có thể gây ra những ảnh hưởng lâu dài cho người bệnh, từ những tổn thương lành tính không rõ nguyên nhân cho đến những tổn thương nghiêm trọng hơn, bao gồm suy thận.
Viêm thận lupus là bệnh gì?
Viêm thận lupus là một biến chứng thường gặp ở những người bị lupus ban đỏ hệ thống thường được gọi là lupus. Lupus là một bệnh tự miễn, khiến hệ thống miễn dịch sản xuất các protein gọi là tự kháng thể tấn công các mô và cơ quan, bao gồm cả thận.
Viêm thận lupus xảy ra khi tự kháng thể lupus ảnh hưởng đến các cấu trúc của thận, gây ảnh hưởng đến chức năng của cơ quan này. Điều này gây ra viêm thận và dẫn đến tình trạng xuất hiện máu trong nước tiểu, protein trong nước tiểu, huyết áp cao, suy giảm chức năng thận hoặc thậm chí là suy thận do rối loạn chức năng thận trong một thời gian dài.
Có tới 60% bệnh nhân lupus bị viêm thận lupus. Khi thận bị viêm, chúng không thể hoạt động bình thường. Nếu không được kiểm soát, bệnh có thể dẫn đến suy thận.
Theo WHO, người bị viêm thận lupus được chia thành 6 loại chính, được đánh số từ I đến VI.
- Loại I – Cầu thận bình thường (normal glomeruli): Người bệnh không có biểu hiện lâm sàng của bệnh thận, xét nghiệm nước tiểu và chức năng thận bình thường.
- Loại II – Viêm cầu thận trung mô lupus (mesangial lupus glomerulonephritis): Có khoảng 25-50% bệnh nhân có tiểm đạm lượng trung bình. Xuất hiện máu trong nước tiểu, có thể kèm với tiểu đạm lượng ít. Hiếm gặp hội chứng thận hư.
- Loại III – Viêm cầu thận lupus tăng sinh khu trú và từng phần (local and segmental proliferative lupus glomerulonephritis): Có khoảng 15-25% bệnh nhân suy giảm chức năng thận và khoảng 1⁄3 bệnh nhân có hội chứng thận hư.
- Loại IV – Viêm vi cầu thận lupus tăng sinh lan tỏa (diffuse proliferative lupus glomerulonephritis): Hơn 50% bệnh nhân có hội chứng thận hư, đi kèm theo đó là tình trạng suy giảm chức năng thận. Có đến 30% số bệnh nhân diễn tiến tới suy thận mạn giai đoạn cuối, vì vậy đây được coi là loại sang thương nặng nề nhất. Đặc biệt, nếu có sang thương liềm lan tỏa thì suy thận có thể tiến triển nhanh chóng. Một số trường hợp bị viêm cầu thận tàng sinh lan tỏa mà có rất ít biểu hiện lâm sàng, chỉ xác định được thông qua sinh thiết.
- Loại V – Viêm vi cầu thận màng lupus (membranous lupus glomerulonephritis): Hội chứng thận hư là biểu hiện lâm sàng thường gặp nhất, chiếm tới 90%. Tuy nhiên tình trạng này ít khi kèm theo suy giảm chức năng thận ( chỉ chiếm 10%). Tiên lượng người bệnh mắc lupus loại V tốt hơn loại IV. đa số biểu hiện lâm sàng là hội chứng thận hư (90%) nhưng ít khi kèm với suy giảm chức năng thận (10%). Nói chung tiên lượng tốt hơn so với loại IV.
- Loại VI – Xơ hóa cầu thận (advanced glomerulonephritis): thường gặp ở những bệnh nhân mắc viêm thận từ vài năm trước. Đây là giai đoạn trễ. Biểu hiện lâm sàng thường bao gồm suy thận, cao huyết áp, hội chứng thận hư.
Nguyên nhân gây bệnh viêm thận lupus
Có đến một nửa số người trưởng thành bị lupus ban đỏ toàn thân gây biến chứng viêm thận lupus. Trong số các nguyên nhân gây viêm thận lupus, thì di truyền đóng vai trò quan trọng nhất. Nhiều gen, trong số đó chưa được xác định, có liên quan đến tình trạng này. Hệ miễn dịch bảo vệ cơ thể con người khỏi bị nhiễm trùng, với hệ miễn dịch có vấn đề thì nó không thể phân biệt được giữa các chất có hại và có lợi cho sức khỏe.
Tự miễn dịch đóng góp một phần đáng kể vào sinh lý bệnh của viêm thận lupus. Tự kháng thể trực tiếp chống lại các yếu tố hạt nhân. Kháng nguyên hướng đặc hiệu vào nucleosome, tự kháng thể có ái lực cao hình thành phức hợp miễn dịch nội mạch, tự kháng thể của các isotype nhất định kích hoạt bổ sung là các đặc tính của viêm thận lupus.
Những triệu chứng của bệnh
Viêm thận lupus là một vấn đề nghiêm trọng ở thận. Tuy nhiên, triệu chứng của bệnh không phải lúc nào cũng rõ ràng. Đối với nhiều người, những triệu chứng đáng chú ý đầu tiên là sưng chân, mắt cá chân và bàn chân. Triệu chứng ít gặp hơn là sưng ở mặt hoặc tay.
Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm thận lupus tương tự như của các bệnh thận khác, bao gồm:
- Nước tiểu sẫm.
- Máu trong nước tiểu.
- Nước tiểu sủi bọt.
- Phải đi tiểu thường xuyên, đặc biệt là vào ban đêm.
- Tăng cân.
- Cao huyết áp.
Chẩn đoán và điều trị bệnh
Chẩn đoán viêm thận lupus
Một số xét nghiệm nhằm chẩn đoán viêm thận lupus bao gồm:
- Xét nghiệm máu: Xác định nồng độ các chất thải tăng cao, chẳng hạn như ure, creatinin. Đây là những sản phẩm được thận lọc ra.
- Xét nghiệm nước tiểu: Để đo chức năng thận. Xác định nồng độ của protein, bạch cầu và hồng cầu.
- Thu thập nước tiểu 24 giờ: Thực hiện xét nghiệm này nhằm đo khả năng lọc chất thải chọn lọc của thận. Xác định trong nước tiểu 24 giờ, có bao nhiêu protein xuất hiện.
- Xét nghiệm độ thanh thải Iothalamate: Xét nghiệm này giúp bác sĩ xác định được liệu thận của bạn có đang lọc hiệu quả hay không bằng cách sử dụng thuốc nhuộm tương phản. Tiêm Iothalamate phóng xạ vào máu, rồi kiểm tra xem bài tiết trong nước tiểu của bạn như thế nào. Để xác định được tốc độ lọc của thận, đây được coi là xét nghiệm chính xác nhất.
- Sinh thiết thận: Bác sĩ sẽ thực hiện loại bỏ một phần nhỏ mô thận để phân tích. Đây được coi là xét nghiệm chính xác nhất để chẩn đoán tình trạng viêm thận. Phương pháp này cũng giúp xác định được mức độ nghiêm trọng của bệnh. Đây cũng là cách xâm lấn duy nhất để chẩn đoán bệnh thận.
- Siêu âm: Tạo ra hình ảnh chi tiết của thận bằng cách sử dụng sóng âm. Phương pháp này giúp bác sĩ xác định được những bất thường về kích thước và hình dạng của thận.
Điều trị viêm thận lupus
Không có phương pháp điều trị triệt để viêm thận lupus. Mục đích của điều trị là nhằm giảm triệu chứng hoặc làm cho các triệu chứng biến mất (thuyên giảm), tránh bệnh tiến triển nặng hơn, duy trì sự thuyên giảm và tránh tình trạng phải lọc máu hoặc ghép thận.
Một số phương pháp điều trị bao gồm:
Phương pháp điều trị bảo tồn
Thay đổi chế độ ăn uống: Hạn chế lượng protein và muối trong chế độ ăn uống nhằm cải thiện chức năng thận.
- Uống đủ nước tránh mất nước.
- Tránh hút thuốc và uống rượu.
- Thường xuyên luyện tập thể dục.
- Duy trì huyết áp ổn định, khỏe mạnh.
- Hạn chế cholesterol.
Tuy nhiên, điều trị bảo tồn riêng lẻ không hiệu quả đối với bệnh nhân viêm thận lupus.
Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch
Đối với viêm thận lupus nặng, bạn có thể dùng thuốc làm chậm hoặc ngăn hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh, chẳng hạn như:
- Steroid, chẳng hạn như prednisone
- Cyclosporine
- Tacrolimus
- Cyclophosphamide
- Azathioprine (Imuran)
- Mycophenolate (CellCept)
- Rituximab (Rituxan)
Nếu tình trạng vẫn không thuyên giảm sau khi áp dụng các liệu pháp ức chế miễn dịch, có thể sử dụng một số loại thuốc khác, bao gồm:
- Corticosteroid: Những loại thuốc chống viêm mạnh có thể làm giảm viêm . Người bệnh nên dùng thuốc cho đến khi viêm thận lupus cải thiện. Bởi vì những loại thuốc này có thể gây ra một loạt các tác dụng phụ nghiêm trọng vì vậy người bệnh cần được theo dõi cẩn thận. Các bác sĩ thường giảm liều khi các triệu chứng bắt đầu cải thiện.
- Thuốc ức chế miễn dịch: Những loại thuốc này có liên quan đến những loại được sử dụng để điều trị ung thư hoặc ngăn chặn sự đào thải của các cơ quan cấy ghép, ngăn chặn hoạt động của hệ thống miễn dịch gây hại cho thận. Bao gồm cyclophosphamide (Cytoxan), azathioprine (Imuran) và mycophenolate (Cellcept).
- Thuốc để ngăn ngừa cục máu đông hoặc hạ huyết áp nếu cần thiết: Ngay cả khi điều trị, bệnh có thể tiến triển và dẫn đến mất chức năng thận. Nếu cả hai thận đều bị ảnh hưởng, những người bị viêm thận lupus cần phải được lọc máu. Quá trình lọc máu thông qua một máy để loại bỏ các chất thải ra khỏi cơ thể.
Với những bệnh nhân bị viêm thận lupus tiến triển thành suy thận, các lựa chọn điều trị bao gồm:
- Lọc máu: Lọc máu giúp loại bỏ chất lỏng và chất thải ra khỏi cơ thể, duy trì sự cân bằng các khoáng chất trong máu và kiểm soát huyết áp.
- Cấy ghép thận: Bệnh nhân viêm thận lupus cần được ghép thận nếu thận không thể hoạt động được nữa, ngoài ra người bệnh cần sử dụng thêm một số loại thuốc để giúp cho hệ thống miễn dịch không từ chối thận được ghép.
Phương pháp phòng bệnh viêm thận lupus
Một số thói quen lối sống có thể giúp bảo vệ thận. Những người bị viêm thận lupus nên làm như sau:
- Uống đủ nước để tránh tình trạng mất nước.
- Thực hiện chế độ ăn uống natri thấp, đặc biệt nếu người bệnh có nguy cơ cao tăng huyết áp
- Tránh hút thuốc và uống rượu.
- Tập thể dục thường xuyên.
- Duy trì huyết áp khỏe mạnh.
- Tránh các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến thận, chẳng hạn như thuốc chống viêm không steroid (NSAID).
- Duy trì huyết áp khỏe mạnh
- Hạn chế sử dụng những thức ăn chứa nhiều cholesterol
- Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ để nắm rõ được tình trạng bệnh và đưa ra phương pháp điều trị bệnh phù hợp nhất.
- Nếu bệnh nhân đã mất chức năng thận, người bệnh sẽ được chỉ định thực hiện chế độ ăn ít kali, photpho và protein.
Viêm thận lupus là một biến chứng nghiêm trọng, để ngăn ngừa viêm thận lupus diễn tiến nặng hơn và tránh các tình huống cấp cứu, ngăn chặn những tổn thương thận sớm người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị sớm.
