Vỡ mạch màu não là biểu hiện rất nghiêm trọng ở các dây thần kinh não bộ. Vì những nguyên nhân tác động khiến máu tràn vào não bộ, gây ra sự ngưng trệ của hệ thần kinh. Tình trạng này vô cùng nguy hiểm bởi có thể khiến người bệnh tử vong chỉ trong thời gian ngắn nếu không được cấp cứu kịp thời.
Vỡ mạch máu não là gì?
Vỡ mạch máu não là một dạng của đột quỵ (dạng còn lại là tắc mạch máu não), được gọi là đột quỵ xuất huyết não. Đây là tình trạng nguy hiểm, xảy ra khi một đoạn mạch máu trong não suy yếu và bị rách, máu rò rỉ ra ngoài làm tổn thương các tế bào não xung quanh. Nếu tình trạng vỡ mạch máu não xảy ra ở mức độ nghiêm trọng, người bệnh có thể tử vong chỉ trong vài phút.
Ngoài ra, vỡ mạch máu não để lại những biến chứng nặng nề cho người bệnh như liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn thị lực, rối loạn vận động, thậm chí hôn mê kéo dài hay trở thành người thực vật…
Nguyên nhân gây vỡ mạch máu não
- Tăng huyết áp: Áp lực dòng máu cao tác động lên túi phình động mạch và khiến chúng vỡ ra.
- Túi phình mạch não kích thước lớn và khả năng đàn hồi, chịu áp lực kém, có thể khiến mạch máu bị vỡ ra.
- Dị dạng bẩm sinh ở mạch não thường gặp ở trẻ em, hoặc bất thường ở một hay nhiều chỗ nối giữa các tĩnh mạch và động mạch não.
- Người bị chấn thương ở đầu hoặc vận động thể chất quá độ, quá căng thẳng.
- Nhồi mạch máu não, gây chảy máu não.
- Chảy máu não do viêm động mạch hoặc tĩnh mạch.
- Do các bệnh về mạch máu não thoái hóa dạng bột, xuất hiện ở thùy não, thường xảy ra ở người lớn tuổi.
- Thoái hóa mạch máu não, u não, bệnh máu khó đông
- Người có tiền sử béo phì, ít vận động, cholesterol trong máu cao.
- Người làm việc dưới trời nắng nóng bị sốc nhiệt.
Những triệu chứng của bệnh
Vỡ mạch máu não khởi phát rất đột ngột và dữ dội, có thể ngay sau lúc gắng sức về tâm lý và thể lực hoặc trong lúc đang làm việc, sinh hoạt bình thường, thậm chí căn bệnh bộc phát ngay trong giấc ngủ hay khi vừa thức dậy. Một số dấu hiệu nhận biết bệnh như sau:
- Bỗng nhiên nhức đầu dữ dội, bủn rủn chân tay và ngã chúi xuống một bên hoặc bị tê liệt một cánh tay, một bên chân.
- Không nói được, nói không rõ tiếng, mặt méo xệch, miệng cũng méo.
- Cơ thể vã mồ hôi, tiểu tiện không tự chủ, nhịp thở không đều, rối loạn nhịp tim và huyết áp, sốt.
- Rối loạn về nuốt như nuốt khó, nuốt dễ bị sặc, không nhai được.
- Trí nhớ giảm sút nhanh chóng, hay quên hoặc quên hoàn toàn mọi thứ nhanh chóng…
Ngay khi phát hiện các dấu hiệu trên, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến bệnh viện để được hỗ trợ vì người bị xuất huyết não nên được cấp cứu trong thời gian 3 – 4 giờ sau khi bệnh khởi phát để giảm bớt được mức độ nguy hiểm và hạn chế biến chứng do bệnh.
Biến chứng của vỡ mạch máu não
- Liệt nửa người: Theo thống kê của các chuyên gia y tế có tới hơn 90% người bị xuất huyết não phải chịu biến chứng này sau phục hồi. Đây là loại di chứng xuất huyết não nặng nề nhất, khiến người bệnh không thể chủ động trong cuộc sống của mình, gây khó khăn đi lại, khó cử động tay cân.
- Chứng rối loạn tâm lý: Người bệnh thường rối loạn tâm lý do vừa trải qua cú sốc lớn về tinh thần, luôn có cảm giác cô đơn buồn tủi, vô dụng khi thấy mình bị bệnh nằm một chỗ, phải phụ thuộc vào người thân chăm sóc.
- Rối loạn ngôn ngữ: Người bệnh xuất huyết não sẽ bị méo miệng, phát âm không tròn vành rõ tiếng như lúc khỏe mạnh, có một số âm không phát ra được hoặc bị mất nguyên âm cuối. Trong trường hợp nặng, khả năng ngôn ngữ của người bệnh chỉ bập bẹ như trẻ đang tập nói.
- Rối loạn nhận thức: Như trí nhớ giảm sút, lơ mỡ, lú lẫn, thờ ơ, không nhớ được những gì đã xảy ra trong một khoảng thời gian.
- Rối loạn nuốt: Người xuất huyết não khi nuốt dễ bị sặc, nuốt khó, không nhai được…
- Rối loạn hô hấp: Người bệnh dễ dẫn đến suy hô hấp, tụt lưỡi, sặc tắc đờm… gây ra viêm phổi.
- Không tự chủ tiểu tiện: Đây là biến chứng phổ biến nhất với những bệnh nhân bị xuất huyết não, khiến người bệnh gặp nhiều bất tiện trong cuộc sống, dễ cáu gắt, mệt mỏi và bức bối.
Ngoài những vấn đề biến chứng xuất huyết não, người bệnh còn phải đối mặt với nguy cơ tái phát bệnh gây ra nhiều hậu quả khác và chi phí điều trị cao gấp nhiều lần.
Phương pháp chuẩn đoán và điều trị
Chuẩn đoán vỡ mạch máu não
Ngoài biểu hiện lâm sàng bệnh xuất huyết não các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân chụp CT sọ não hoặc chụp MRI sọ não.
Hai phương pháp này rất cần thiết để xác định chẩn đoán xuất huyết não và loại trừ đột quỵ nhồi máu não… CT và MRI đều được cân nhắc là những lựa chọn chẩn đoán hình ảnh đầu tiên trong đánh giá và chẩn đoán cấp cứu xuất huyết não.
Tuy nhiên, CT cần được thực hiện ở bệnh nhân có chống chỉ định chụp MRI.
Điều trị khi vỡ mạch máu não
Dùng thuốc
Một số loại thuốc có thể được kê đơn cho bệnh nhân bị vỡ mạch máu não bao gồm: thuốc giảm đau để giảm nhẹ triệu chứng đau đầu, thuốc chống động kinh để kiểm soát cơn co giật, thuốc kiểm soát huyết áp để giảm chảy máu thêm trong não và kiểm soát áp lực nội soi.
Phẫu thuật
Tùy vào vị trí và kích thước mà mạch máu não bị vỡ, cũng như tuổi tác, tình trạng sức khỏe và khả năng phục hồi của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định phương án phẫu thuật phù hợp.
Tùy theo tình trạng bệnh nặng hay nhẹ mà bác sĩ có thể cần phải chỉ định phẫu thuật gấp trong vòng 24-72 giờ đầu sau khi mạch máu não bị vỡ.
Các loại phẫu thuật giúp điều trị vỡ mạch máu não bao gồm:
- Phẫu thuật mở hộp sọ: Bác sĩ sẽ cắt xương sọ để mở một lỗ nhỏ trên hộp sọ, để xác định vị trí của túi phình mạch máu não bị vỡ. Bác sĩ sẽ dùng kẹp titan nhỏ gắn vào cổ của túi phình nhằm để máu lưu thông theo lòng mạch mà không chảy vào túi phình nữa. Kẹp này sẽ cố định trong não bệnh nhân đến suốt đời.
- Bắc cầu động mạch não: Nếu túi phình quá lớn và không thể tiếp cận được, hoặc động mạch bị tổn thương quá nhiều, bác sĩ sẽ cân nhắc làm phẫu thuật bắc cầu. Đầu tiên, bệnh nhân cần được mở hộp sọ, dùng kẹp làm tắc động mạch và túi phình. Sau đó, bác sĩ sử dụng một đoạn mạch nhỏ (thường lấy từ chân bệnh nhân) để nối tắt qua đoạn động mạch đã vỡ, tạo đường đi mới cho máu. Mạch máu thay thế này cũng có thể được tách từ động mạch thái dương.
Can thiệp mạch não
- Nút coil: Một ống thông được đưa vào động mạch ở bẹn và sau đó đi qua các mạch máu trong não, tới túi phình bị vỡ. Thông qua ống thông, bác sĩ sẽ đưa các cuộn dây hoặc keo bạch kim vào lấp đầy túi phình, làm giảm nguy cơ vỡ phình mạch tái phát.
- Đặt stent mạch não: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể sẽ đặt stent trong lòng mạch máu qua túi phình mạch não, tạo giá đỡ trong lòng mạch và túi phình mạch não sẽ bị bít tắc.
Phòng tránh vỡ mạch máu não
- Thăm khám định kỳ và kiểm tra huyết áp nếu bản thân thuộc nhóm người huyết áp cao.
- Giữ tinh thần ổn định, vui vẻ, không để bị áp lực.
- Xây dựng chế độ sinh hoạt, ăn uống lành mạnh, không sử dụng chất kích thích, rượu bia…
- Luyện tập thể dục thể thao để duy trì sức khỏe.
Vỡ mạch máu não là một trong những triệu chứng nghiêm trọng và thường gặp nhiều ở người huyết áp cao do thói quen sống, chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng chưa hợp lý cùng những tác động do môi trường, tâm lý không ổn định. Bản thân người cao huyết áp và người nhà cần quan tâm để có những biện pháp cải thiện kịp thời, khi thấy có những dấu hiệu bất ổn.
