Xơ cứng bì toàn thể là bệnh tự miễn dịch đặc trưng bởi xơ cứng da và tổn thương ở các cơ quan nội tạng. Đây là bệnh mạn tính và gặp nhiều ở phụ nữ trung niên. Khám và điều trị bệnh sớm giúp giảm thiểu đau đớn, khó chịu cũng như các nguy cơ sức khỏe.
Xơ cứng bì toàn thể là gì?
Xơ cứng bì toàn thể hay xơ cứng bì hệ thống là một dạng rối loạn tự miễn dịch ảnh hưởng đến da và các cơ quan nội tạng. Tình trạng này nghiêm trọng hơn xơ cứng bì khu trú, vốn chỉ ảnh hưởng tới da, có thể tiến triển tốt dần theo thời gian, thậm chí là tự khỏi mà không cần điều trị.
Nguyên nhân xơ cứng bì toàn thể
Nội tiết là yếu tố làm khởi phát bệnh. Ngoài ra, một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:
- Di truyền: Những người có thành viên gia đình mắc bệnh sẽ có nguy cơ bị xơ cứng bì toàn thể cao hơn.
- Môi trường: Ở trong môi trường bị ô nhiễm, nhiễm độc kết hợp với rối loạn nội tiết khiến bệnh khởi phát nhanh và diễn biến phức tạp.
- Tuổi tác: Độ tuổi dễ mắc bệnh từ 40 – 50.
- Giới tính: Nữ giới dễ mắc bệnh hơn nam.
Xơ bì toàn thể không có tính lây lan khi tiếp xúc với người bệnh.
Triệu chứng xơ cứng bì toàn thân
- Tổn thương da nhất là da ở các ngón tay, bàn tay bị sưng to.
- Da dày và cứng lan dần lên cẳng tay, cánh tay và các khu vực lân cận như cổ, ngực, bụng… Cứng da cản trở cử động của người bệnh.
- Da bị mất sắc tố thường tập trung ở vùng cổ, ngực, lưng, mu bàn tay.
- Lắng đọng canxi tại các mô mềm gây ngứa ngáy và loét da các vùng lân cận.
- Trên da mất dần nếp nhăn làm giảm khả năng biểu cảm trên khuôn mặt, miệng khó há.
Xơ cứng bì toàn thể có nguy hiểm không?
Theo bác sĩ Thanh Tú, mặc dù vẫn chưa có phương pháp điều trị khỏi hoàn toàn bệnh xơ cứng bì, nhưng đa số người bệnh có thể “chung sống hòa bình” với bệnh nếu được điều trị phù hợp.
Trong một số trường hợp, bệnh sẽ dẫn đến những biến chứng như:
- Đau dạ dày.
- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản.
- Thoát vị khe hoành.
- Barrett thực quản.
- Tắc ruột.
- Tăng huyết áp phổi.
- Huyết áp cao.
- Thiếu máu não cục bộ thoáng qua và đột quỵ.
- Viêm khớp.
- Viêm cơ.
- Bệnh tim.
- Rối loạn nhịp tim.
- Viêm màng ngoài tim.
- Bệnh thận do xơ cứng bì.
Biện pháp điều trị bệnh xơ cứng bì toàn thể
Không thể điều trị dứt điểm bệnh xơ cứng bì hệ thống. Mục tiêu của các phương pháp điều trị hiện có chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng, làm chậm sự tiến triển của bệnh và ngăn ngừa biến chứng. Mỗi một phương pháp điều trị sẽ được lên kế hoạch dựa vào các kết quả chẩn đoán, loại xơ cứng bì hệ thống và mức độ nghiêm trọng. Các phương pháp điều trị bao gồm:
- Thuốc corticosteroid.
- Thuốc ức chế miễn dịch, như methotrexate hoặc cytoxan.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAID).
- Thuốc huyết áp.
- Thuốc hỗ trợ hô hấp.
- Chăm sóc răng miệng thường xuyên để ngăn ngừa tổn thương cho miệng và răng.
- Các bài tập vật lý trị liệu.
Đối với hội chứng Raynaud, người bệnh sẽ được điều trị thêm bằng các thuốc như:
- Thuốc mỡ nitroglycerine 2% như một phương pháp điều trị tại chỗ.
- Thuốc chẹn kênh canxi, như Nifedipin.
Phòng ngừa bệnh xơ cúng bì toàn thể
Để phòng ngừa bệnh xơ cứng bì toàn thể trước hết cần có các biện pháp để phát hiện sớm triệu chứng bệnh, đặc biệt ở những gia đình có tiền sử bệnh, hoặc người làm việc trong môi trường độc hại. Có thể kể đến một số biện pháp sau:
- Mặc ấm, đi găng tay, tất chân trong mùa lạnh, tránh stress, không dùng thuốc như amphetamin, ergotamin, chẹn beta giao cảm.
- Sử dụng một số biện pháp hỗ trợ tâm lý như thư giãn, tự luyện tập, tự làm tăng nhiệt độ da bằng cơ chế điều hòa ngược.
- Hạn chế tiếp xúc với xà phòng và bôi thuốc mỡ; tập thể dục thường xuyên để duy trì độ mềm dẻo của chi, ngón và độ nhạy cảm của da; xoa bóp da vài lần mỗi ngày để tránh tổn thương da, gây loét.
- Ăn nhiều bữa nhỏ, uống thuốc chống axit giữa các bữa ăn; kê đầu cao khi nằm, tránh ăn đêm và không nằm ngay sau khi ăn; tránh cà phê, chè, chocolate, do các chất này gây giảm cơ lực cơ tròn ở vùng thấp của thực quản để tránh trào ngược dạ dày.
